ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 121

كشف حقيقت با گذر زمان

خداوند اين دو مرحله را در آيات سوره يوسف، در منش يوسف و زليخا نشان می دهد. يكی نماد نفس صعودی و يكی نماد نفس نزولی است. نفس صعودی همه اعضا و جوارح را در استخدام نفس الهی می گيرد و نفس نزولی، آن ها را در استخدام شهوات به كار می گيرد و به هيچ قيد و حدّ و مرزی مقيّد نيست. برای او مهم نيست كه همه حقوق پايمال شود. وقتی شعله مادی گری زليخا با پير شدن او فروكش كرد، در جلسه ای كه شاه مصر، او را به محاكمه كشيد كه نزديك بيست سال قبل، مقصر تو بودی يا يوسف، مطلب بسيار مهمی را درباره خود گفت كه با همين مطلب، يوسف تبرئه شد.

اگر محققانه به يك صفحه سوره يوسف دقت شود، به نظر می آيد كه اين، سخن زليخا است؛ ولی به نظر بعضی آمده است كه سخن يوسف است؛ اما محال است كه اين سخن از يوسف باشد؛ به دليل اين آيه از سوره يوسف كه خداوند می فرمايد:

«إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصِينَ»

به راستی كه او از بندگان خالص ما بود. «1» تركيب آيات اين سوره و شكل آن ها ما را به اين نتيجه می رساند كه اين سخن زليخا است، نه كسی كه از عباد مخلَص است.

چه اتفاقی در بيست سال پيش افتاد؟ پادشاه مصر به اين زن و زنانی كه آن روز در آن مهمانی حضور داشتند، می گويد: آن اتفاق را بگوييد. زنان می گويند: ما هيچ رفتار زشتی از اين جوان، در كاخ نديديم. عده ای خانم سطح بالای مملكت كه هر

______________________________
(1). يوسف (12)، آيه 24.