ترجمه نهج البلاغه، ص: 442

مشقتی كه به دنبال آن كيفر الهی است، و چه سودمند است آسايشی كه به همران آن ايمنی از آتش جهنم است!

حكمت 38

به فرزندش حضرت امام حسن عليه السلام فرمود: پسرم! دو چهار برنامه را از من حفظ كن كه آنچه با آنها به جای آوری دچار زيانت نمی كند: برترين بی نيازی خرد است، بزرگترين ناداری بی خردی است، بالاترين وحشت خودبينی، و گرامی ترين حسب حسن خلق است. پسرم، از دوستی با احمق برحذر باشد، كه می خواهد تو را سود دهد ولی زيان می رساند. از رفاقت با بخلی بپرهيز، چه اينكه آنجا كه به شدت به او نيازمندی از تو دريغ خواهد كرد. و از دوستی با بدكار كناره بگير، زيرا تو را به اندك چيزی می فروشد. و از رفاقت با دروغگو حذر كن، چرا كه مانند سراب است، دور را در نظرت نزديك، و نزديك را دور می كنند.

حكمت 39

و آن حضرت فرمود: با انجام مستحبات در حالی كه به واجبات زيان رساند تقرّبی به حق نيست.

حكمت 40

و آن حضرت فرمود: زبان عاقل در پسِ قلب او، و دل نادان پشت زبان اوست. اين قطعه از معانی شگفت و شريف است. منظور اين است كه عاقل در هر سخنی جز با مشورت دل و صلاحديد فكر وارد نمی شود، ولی احمق سخن گفتن و ريخت و پاش زبانش پيش از رجوع به انديشه و تأمّل و تدبّر است. بنابراين چنان است كه زبان عاقل پيرو قلب او، و قلب احمق تابع زبان اوست.

حكمت 41

اين معنا به لفظی ديگر روايت شده و آن اين كه: دل احمق در دهان او، و زبان خردمند در قلب اوست. و معنای هر دو جمله يكی است.

حكمت 42

و آن حضرت به يكی از يارانش به وقتی كه بيمار شده بود، فرمود: خداوند آنچه را از بيماری به تو رسيده سبب سقوط گناهانت قرار داد، زيرا در بيماری اجری نيست ولی گناهان را همچون ريختن برگها از درخت از صفحه پرونده می ريزد. پاداش در