ترجمه نهج البلاغه، ص: 50

بهتر است؛ يا رزق الهی در اهل و مال و همراه آن دين و شرف به او برسد. همانا ثروت و فرزند بهره اين جهان، و عمل صالح بهره انسان در آخرت است، كه گاه خداوند اين دو را در گروهی جمع می كند. بنابر اين از خداوند نسبت به آنچه شما را از آن برحذر داشته پروا كنيد، و از او جدّاً بترسيد نه ترسی كه محصول عذر و بهانه باشد، و عمل كنيد ولی بدون ريا و خودنمايی، زيرا كسی كه برای غير حق عمل كند خداوند او را برای دريافت مزد به همان غير واگذار كند. رتبت شهيدان، و زندگی با سعادتمندان، و همنشينی با انبيا را از خدا خواهانيم.

ای مردم، انسان هر چند صاحب ثروت باشد از عشيره خود بی نياز نيست، نيازمند است كه آَّان با دست و زبان از او دفاع كنند، آنان برای پشتيبانی از او در نبودش، و رفع پراكندگی و گرفتاريش مهم ترين مردمند، و به وقت پيشامدهای ناگوار نسبت به او از همه مهربان ترند. نام نيكی كه خداوند در ميان مردم از انسان به جای می نهد بهتر از ثروتی است كه آن را برای ديگران به ارث می گذارد.

و قسمتی از اين خطبه است: در سفارش به خويشاوندان

مباد يكی از شما از خويشاوند تنگدست خود به مالی كه اگر نبخشد به ثروتش نيفزايد، و اگر ببخشد كاهشی در ثروتش پديد نيايد، روی برگرداند و از ياريش دريغ ورزد. آن كه از جود و كرم به قوم خود بخل نمايد يك دستِ ياری او از آنان برداشته شده، و در عوض دستهای بسياری از آنان از ياری او قطع شده است. و آن كه با اقوام خود نرمی كند از عشيره اش هميشه محبت و دوستی خواهد ديد.

می گويم: «غفيره» در اين خطبه به معنای زيادت است، چنانكه به جمع كثير گويند: الجَمُّ الغَفيرُ والجمّاءُ الغَفير. در روايتی «عَفْوَةً مِنْ اهْلٍ وَمالٍ»