ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 44

پيامبران الگوی ارزش ها

يوسف از همان آغاز خردسالی كه در دامان مادر و پدر بود، همه هوش و حواس او متوجه مقامات معنوی پدر است كه از انبيای خدا است، متوجه مقامات معنوی جدّ خود اسحاق و جدّ پدرش، ابراهيم است. يوسف از راه هوش و حواس، اصول ارزش ها را از اين سه پيامبر می گيرد. اين مطلب را از آيات بعد كه مسأله خواب يوسف را مطرح می كنند، درمی يابيم. يوسف در آن خواب، ظهور ارزش های خود را در آينده می بيند و خواب را برای پدر نقل می كند، پدر به او می گويد:

«وَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ عَلی آلِ يَعْقُوبَ كَما أَتَمَّها عَلی أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ» «1»

يعنی آن اتمام نعمتی كه خدا برای جدّ تو و جدّ پدرت كرده است، برای تو هم خواهد نمود. البته اين نعمت، نعمت خوراك نبوده است. خوراك نصيب همه حيوانات هم می شود. قرآن می فرمايد: شما در خوراك، با چهارپايان شريك هستيد و امتيازی نداريد. سخن قرآن اين است كه اين سوره را به كار بگيريد تا حالات حيوانی شما به حالات انسانی و حالات انسانی به حالات الهی تبديل شود؛ نه اين كه حالات انسانی را هم به حالات حيوانی برگردانيد كه در اين صورت، چنانكه قرآن می فرمايد:

«أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ» «2»

يعنی اگر قوای شما در راه شيطنت، مكر و حيله به كار گرفته شود، ابعاد انسانی شما به ابعاد حيوانی تبديل می شوند، اما اگر يوسف را الگو قرار دهيد، برای اين كه ابعاد حيوانی به ابعاد انسانی تغيير يابند و ابعاد انسانی هم به ابعاد الهی تغيير پيدا

______________________________
(1)- يوسف (12): 6؛ «و نعمتش را بر تو و بر آل يعقوب تمام می كند؛ چنان كه پيش از اين، بر پدرانت، ابراهيم و اسحاق تمام كرد.»

(2)- اعراف (7): 179؛ «آنان مانند چهارپايانند.»