حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 421

طبق ادبيات عرب، كلمه شكر در اين آيه نقش «مفعول لأجله» دارد. [6]

معنی آيه اين است كه ای آل داوود، تمام نعمت هايی را كه به شما ارزانی داشتم، به اعمال صالح تبديل كنيد و در اين مسير رهنمودهای انبيا و ائمه و قرآن را نصب العين خود قرار دهيد. تنها در صورتی كه مواهب مرا به كردارهای نيكويی مانند عبادت و انفاق و صدقه و حسن خلق تبديل كرديد، به معنی حقيقی كلمه مراتب شكر و سپاس آن نعمات را به جای آورده ايد.

آری، شكر با اين امر تحقق می يابد كه تن و روان و قدرت و مكنت شاكر، وقف عبادت حق و خدمت خلق بشود. [7]

البته، خطاب اين آيه شريفه صرفا متوجه آل داوود نيست و تمامی آدميان اعصار و قرون مخاطب آن هستند؛ هم چنان كه اكثر خطاب های قرآن مجيد با عبارات «يا بنی ادم» و «يا ايها الناس» صورت می پذيرد.

در مقابل شكر نعمت، كفران نعمت قرار دارد:

«ألم تر إلی الذين بدلوا نعمة اللّه كفرا و أحلوا قومهم دار البوار». [8]

آيا نديدی كسانی را كه شكر نعمت خدا را به كفران و ناسپاسی تبديل كردند و قوم خود را به سرای نابودی و هلاكت درآوردند؟

پرسشی كه در اين آيه وجود دارد، يك استفهام حقيقی نيست و از نظر ادبی استفهام انكاری نام دارد. وقتی خداوند در اين آيه به پيغمبرش می گويد «آيا نديدی ...؟» به اين معنی است كه «البته مكرر ديده ای».

«و احلّوا قومهم دار البوار»

خويشتن و بستگانش را به آتش دوزخ كشاند.

بسياری از گناهان و معاصی به واسطه الگوپذيری اعضای كوچك تر يك خانواده و فاميل از اعضای بزرگ تر گسترش می يابد.

«و اللّه أخرجكم من بطون أمهاتكم لا تعلمون شيئا و جعل لكم السمع و الابصار و الافئدة لعلكم تشكرون». [9]