حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 250

زشت و ناپسند منع می كند. ايشان انديشيدن درباره گناه را يك انحراف و تفكر غلط می داند و می فرمايد: درباره گناه به فكر فرو نرويد. چرا كه فكر گناه و معصيت شما را به انجام آن وا می دارد و آلوده می كند:

«من كثر فكره فی المعاصی دعته إليها». [5]

در روايتی ديگر، حضرا امر به بيدار كردن قلب به وسيله تفكر و انديشه مثبت می كنند و می فرمايند:

«نبّه بالفكر قلبك». [6]

قلبت را با انديشه كردن از خواب بيدار كن.

زيرا همان گونه كه چشم آدمی می خوابد دل هم به خواب می رود و گاه بر اثر اين خواب طولانی می ميرد. قرآن كريم از خواب سنگين دل تعبير به غفلت [7] و روايات از موت قلب به مرگ سياه [8] تعبير كرده اند. حضرت حق در قرآن كريم به مرگ و كوری و خواب قلب اشاره كرده و روايات و ادعيه مشحون از اين تعابير است. برای نمونه، امام زين العابدين، عليه السلام، در يكی از دعاهايش می فرمايد:

«إلهی ألبستنی الخطايا ثوب مذلتی، و جللنی التباعد منك لباس مسكنتی، و أمات قلبی عظيم جنايت ...». [9]

قاتلی قلب مرا كشته و ميرانده است و آن گناهان سنگينی است كه مرتكب شده ام. در روايات، عوامل ديگری [10] نيز برای مرگ قلب ذكر شده اند كه در جای خود به آن ها خواهيم پرداخت. [11]

آيا احيای دل ممكن است؟

سوال اصلی اين است كه آيا همان طور كه مردگان در روز قيامت زنده می شوند، قلب مرده نيز قابل احياست؟ قرآن كريم به صراحت از احيای قلب مرده خبر می دهد [12] و عوامل و شرايطی را برای احيای آن ضروری می شمارد. به عبارت ديگر، دم ها و نفس هايی هستند كه بسان دم عيسوی