حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 60

از حرّ بايد ياد گرفت

حرّ بن يزيد رياحی جز اين سفر كار ديگری نكرد. او تا طلوع آفتاب عاشورا آدمی سطحی نگر بود، ولی وقتی فكر كرد تمام شئوناتش از لشكر يزيد جدا شد و الهی محض شد. اين معجزه سفر فكر است. زمان زيادی هم لازم ندارد، چون سرعت سير فكر از سرعت نور هم بيشتر است. البته، بسته به شخصی كه فكر می كند هم دارد، برای همين، برای بعضی ها بيش از يك ساعت طول می كشد و برای عده ای می تواند فقط يك لحظه باشد. كافی است انسان درستی يا نادرستی جريانی را با عقل و فطرت و وجدانش ارزيابی كند و ببيند موقعيتی كه در آن قرار دارد موقعيت درست يا موقعيت نادرستی است و مطابق آن عمل كند.

درباره اهميت فكر و انديشه، بالاتر از اين سخن پروردگار نديده ام كه مردم را برای درك راستی پيغمبر به فكر كردن توصيه می كند، زيرا به كارگيری عقل و فطرت و وجدان در جريان انديشيدن نورانيت می آورد و اثری عميق در انسان می گذارد. بی ترديد، حتی معجزه هم قدرت فكر را ندارد، چون بسياری از مردم معجزه را نوعی جادوگری می پندارند، ضمن اين كه درك معجزه و پذيرش آن خود نيازمند انديشيدن و به كار گرفتن عقل است. قرآن می فرمايد:

«قل إنّما اعظكم بواحدة أن تقوموا للّه مثنی و فرادی ثمّ تتفكروا ما بصاحبكم مّن جنّة إن هو إلا نذير لّكم بين يدی عذاب شديد». [2]

بگو: من فقط شما را به يك حقيقت اندرز می دهم و آن اين كه دودو و يك يك برای خدا قيام كنيد. سپس، درباره رفيقتان محمد (كه عمری با پاكی و امانت و صدق و درستی در ميان شما زندگی كرده) بيانديشيد كه هيچ گونه جنونی ندارد. او برای شما از عذاب سختی كه پيش روست جز بيم دهنده ای نيست.