حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 422
و خدا شما را از بطون مادرانتان بيرون آورد درحالی كه چيزی نمی دانستيد، و برای شما گوش و چشم و قلب قرار داد تا سپاسگزاری كنيد.
نوزاد هيچ آگاهی و فهمی درباره جهان ندارد و حتی نمی داند چگونه خود را از كوچك ترين آسيب ها در امان نگاه دارد. اما خداوند اسباب فهم و آگاهی را در وجود انسان قرار داده است تا اندك اندك بر فهم خود بيفزايد:
«جعل لكم السمع و الابصار و الافئدة لعلكم تشكرون».
گوش و چشم و دل به شما بخشيدم تا تبديل به انسان هايی شكرگزار شويد.
انسان با به كار بستن چشم و گوش و دل و ديگر اعضا و جوارحش در راه خدا، شكر او را محقق می سازد. هر يك از اعضای بدن ظرفيت اين را دارند كه صاحبش با آن عبادت حق را به جای آورد يا آن را در معصيت او به كار گيرد. مثلا همچنان كه با چشم می توان به آيات قرآن نگريست و اين خود يك عبادت محسوب می شود، اگر همان چشم به نامحرم نظر كند به فرموده روايات مرتكب زنای چشم [10] شده است، و هكذا باقی اعضا و جوارح بدن.
مقام شكر چنان بلند است كه حضرت سيد الشهدا، عليه السلام، شب عاشورا بعد از آن سخنان بی نظيرشان در جمع اصحاب، چنين دعا كردند:
. [11]
خدايا گوش ما ملك تو است.
چشم ما ملك تو است.
نيروی انديشه ما ملك توست.
