حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 243

- او به عمل آمد، تدريس و تدرس در نجف را بر استفاده از مزايای اجتماعی و سياسی ايران ترجيح داد و پس از شهيد ثانی مرجعيت و رياست تامه شيعه را در نجف بر عهده گرفت.

صاحب اعيان الشيعه اساتيد او را چنين بر شمرده است: جمال الدين محمود، شاگرد جلال الدين دوانی؛ ملا عبد اللّه يزدی (صاحب حاشيه تهذيب المنطق)؛ مولی ميرزا جان باغندی.

او با شيخ بهايی و ميرزا محمد استر آبادی (صاحب كتاب رجال معروف) همعصر بوده و از بعضی شاگردان شهيد ثانی نيز كسب علم نموده است.

علمای بسياری نيز از محضر ايشان استفاده نموده اند كه برخی از آنان عبارت اند از:

صاحب معالم؛ صاحب مدارك؛ ملا عبد اللّه شوشتری؛ امير غلام؛ امير فضل اللّه تفرشی.

هنگام فوت از او پرسيدند: به چه كسی می توانيم رجوع كنيم؟ گفت: در شرعيات به امير غلام، و در عقليات به امير فضل اللّه تفرشی.

تأليفات: زبدة البيان فی آيات احكام القرآن؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان علامه حلی؛ حديقة الشيعه در تفصيل احوال پيامبر و ائمه عليهم السلام (به فارسی)؛ شرح الهيات تجريد فوشجی؛ اثبات واجب تعالی؛ اثبات امامت؛ تعليقه ای بر شرح مختصر الاصول عضدی؛ تعليقه ای بر خراجيه محقق ثانی (اين كتاب در مورد مساله خراج و ماليات نوشته شده است)؛ استيناس المعنوية (به عربی) در علم كلام؛ اصول الدين.

گفتار بزرگان درباره او:

- علامه حر عاملی درباره او می گويد: مولای بزرگوار، احمد بن محمد اردبيلی، عالم فاضل، مدقق، عابد زاهد، ثقه، پرهيزگار، جليل القدر و عظيم الشان می باشد.

- صاحب جامع الرواة، كه خود اردبيلی است، می گويد: احمد بن محمد اردبيلی (ره) در جلالت قدر و اعتبار و موثق بودن، مشهورتر از آن است كه ذكر گردد او-]