حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 21

بسم اللّه الرحمن الرحيم. الحمد للّه رب العالمين و صلّی اللّه علی جميع الأنبياء و المرسلين و صلّ علی محمّد و آله الطاهرين.

نگاه حق و نگاه باطل، يا به تعبير حكمای الهی نگاه عقلی و نگاه جاهلانه، دو نگاهی است كه انسان در طول تاريخ حياتش درباره مجموعه هستی داشته است. نگاه اول نگاهی است مبتنی بر حسّ باطن كه عبارت از وجدان و فطرت و عقل است، و نگاه دوم نگاهی است بر پايه حواس ظاهر كه در اين نگاه انسان با حيوانات ديگر اشتراك دارد.

در اين جايگاه، انسان جز ظاهر چيزی نمی بيند، خدا را نمی شناسد و جهان را آشپزخانه ای می انگارد كه وظيفه اش پختن و آماده كردن برای اين جنس دو پاست تا بخورد و لذت ببرد. به طور طبعی نيز، ميدان ديد اين نگاه به قول امير المؤمنين در نهج البلاغه بسيار محدود و تنگ است. [1]

در عوض، نگاه با حسّ باطن نگاهی است كه انسان با آن حقايق را ديده و خدا را می يابد. در نهج البلاغه می خوانيم كه روزی مردی از اهالی يمن [2] از امير مؤمنان سؤال كرد: آيا خدا را ديده ايد؟ فرمود:

«أفأعبد ما لا أری؟»