حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 66

دور خورشيد گشته و چهار فصل را به وجود آورده و تعادلی برقرار كرده تا گندم بتواند دوران رشدش را بگذراند. چون اگر همه فصل ها زمستان يا بهار بود گندمی ساخته نمی شد. هم چنين، اگر تابستان يا پائيز نبود، نه گندمی به كمال می رسيد و نه زمين استراحت می كرد تا مواد آلی مصرف شده اش دوباره تأمين شود. پس، وجود فصل های زمستان و بهار و تابستان و پائيز برای به وجود آمدن اين دانه گندم ضروری بوده. برای رشد اين دانه گندم كارهای مهم ديگری هم انجام شده: زمين، در هر 24 ساعت، يك بار دور خودش چرخيده تا شب وروز پيدا شوند، آن هم برای اين كه شب ها گرما بشكند تا گندم از زيادی گرما نسوزد و روزها بتواند سر در بياورد و از سرمای شب نابود نشود.

بعد خطاب به اين دانه گندم گفته بود: چقدرخورشيد نورش را هزينه كرد تا تو به وجود آمدی؟ چه مقدار ابر و باد و آب اقيانوس ها دست به دست هم دادند تا تو رشد كردی؟ چه تعداد انسان رفتند معدن پيدا كردند تا عده ای ديگر ان را استخراج كنند و گروهی ديگر آن سنگ را در كوره ذوب كنند و آهنش را به صورت شمش درآورند و بفروشند تا آهنگران از ان گاوآهن و بيل و شن كش درست كنند؟ چقدر انسان كار كرد تا با گاو اين زمين را شخم زد و بذر كاشت و آب داد و زحمت كشيد تا تو رشد كردی؟ چند آسياب به كار افتاد و چقدر آب در آسياب چرخيد تا سنگ زيرين به گردش آمد و تو را آرد كرد؟ چند گونی باف زحمت كشيدند و چند نفر همت كردند تا اين آرد را گونی ريختند؟

چه تعداد از بندگان خدا گونی آرد را روی شانه هايشان گذاشتند يا روی شتر و اسب حمل كردند تا آرد به نانوايی ها برسد؟ چند نفر گل رس تهيه كردند تا عده ای ديگر تنور درست كنند؟ چند نفر اين تنورها را در نانوايی ها كار گذاشتند؟ چقدر بايد هيزم جمع شود تا در تنور بسوزد و آن را داغ كند؟ چقدر آب لازم است تا خمير ساخته شود؟ چه شب هايی