حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 136

اين آيه صراحتا می فرمايد اين گونه انسان ها با اين طرز نگاهشان «كالانعام» هستند و ارزششان هم وزن گاو و گوسفند است. آيات ديگر حتی ارزش آنان را كمتر دانسته و از حيوانات هم پايين تر می داند:

«.. أولئك كالأنعم بل هم أضل ...». [2]

... آنان مانند چهارپايانند بلكه گمراه ترند.

سعدی در اين باره شعر زيبايی دارد، می گويد:

حيواناتی مثل گاو و خر هزاران سال است دارند به تكليف خود عمل می كنند و جز ايجاد راحتی برای انسان تا به حال كار ديگری انجام نداده اند، درحالی كه اين انسان های بدتر از حيوان دائم در حال ايجاد ناراحتی و رنج برای خود و ديگران اند.

[3]

اين كه ما دنيا را چه می بينيم و خودمان را در اين ميان در چه جايگاهی قرار می دهيم عامل همه رفتارهای درست يا نادرستمان است. پس، لازم است ابتدا نگاهمان به هستی را سامان دهيم. برای تبيين بهتر مطلب، ناچار از تشبيه معقول به محسوس استفاده می كنيم؛ يعنی بهره بردن از مسائل طبيعی برای ملموس كردن برخی مسائل معنوی.

ماهی ها در تمام دوره زندگی شان با يك حقيقت بيشتر روبه رو نيستند و آن آب است. بينش درستشان درباره آب برای اين است كه همين يك حقيقت ظرف زندگی شان را پر كرده و همين يك رنگ در منظر نگاهشان است. آن ها تا در آب اند شاد و متحرك و زنده اند و رشد می كنند و وجودشان از خشكی متنفر است، گويی می دانند در خشكی پراكندگی و اختلاف و كشمكش موجودات با هم فراوان است، لذا علاقه ای ندارند از اين حقيقت واحد يكرنگ جدا شوند. ازاين رو، وقتی