چهره ملكوتی يوسف عليه السلام، ص: 48

مقام در اين آيه شريفه به دو معنا است كه امام صادق عليه السلام در توضيح اين آيه بيان كرده اند:

يكی دادگاه های قيامت است كه انسان را در برابر پروردگار قرار می دهند و در اين دادگاه بايد در مورد آنچه كه بر او گذشته است پاسخ بدهد. عذر و حجت قابل قبول بياورد. اگر به او بگويند: شصت سال نعمت بدن، چشم، گوش، زبان، دل، حال، زيبايی و نعمت های ديگر را در گناه هزينه كردی، چرا؟ نه اين كه ندانند گناه او چيست. سؤال آنها اين است كه چرا و به چه دليل؟

آيا كسی هست كه در قيامت عذر قابل قبول بياورد؟ خدا در قرآن مجيد می فرمايد:

هيچ كس نيست كه بتواند عذر قابل قبولی برای گناهان و ناشكری های خود بياورد؛ چون هر عذرخواهی را بخواهد در قيامت بياورد، با مهر استدلال و دليل دهانش را می بندم و می گويم: عذر تو قابل قبول نيست.

معنای ديگر مقام، دوزخ است؛ يعنی كسی كه نگران دوزخ باشد و با بهره گيری از اين نگرانی، وجود خود را از ارتباط با گناهان و خواهش های شيطانی منع كند:

«فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوی » «1»

عيب بانوی كاخ اين بود كه نه نگران دادگاه قيامت بود و نه نگران دوزخ. حسن طرف مقابل اين بود كه تمام وجودش هم نگران دادگاه های قيامت بود و هم نگران دوزخ؛ يعنی درگيری اين دو، درگيری بين نور و ظلمت، حق و باطل بود، ولی مقام حقّ و نور در اعلی عليين بود كه دست ظلمت به اين مقام نمی رسيد تا او را بشكند و در بستر گناه قرار دهد.

حضرت يوسف عليه السلام با همه وجود از دسترس زليخا خارج بود. اگر در وجود اين

______________________________
(1)- نازعات (79): 41؛ «پس بی ترديد جايگاه بهشت است.»