چهره ملكوتی يوسف عليه السلام، ص: 342
حالت عمل و حال دارد، می سنجند. خيلی سريع وزن ما را نشان می دهد و بعد از نشان دادن وزن، به كار ما می رسند. ما را آن قدر معطل نمی كنند.
سرعت حسابرسی مؤمنان در قيامت
پيغمبر صلی الله عليه و آله می فرمايد: تمام معطلی مؤمن در قيامت، با هر وزنی كه دارد، كمتر از زمان برقی است كه از ابر می جهد و خاموش می شود:
«إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ» «1»
همين كلمه سريع برای ما كافی است.
خدا با قدرت بی نهايتش در حسابرسی سرعت دارد. كلمه «سَرِيعُ» در اين آيه خيلی مهم است. عمق اين كلمه را بايد درك كرد. سرعت حسابرسی وجود پروردگار برای ما قابل درك نيست. «2»
______________________________ (1)- آل عمران (3): 199؛ «يقيناً خدا حسابرسی سريع است.»
(2)- نهج البلاغه: حكمت 300؛ «سُئِلَ عليه السلام كَيْفَ يُحَاسِبُ اللَّهُ الْخَلْقَ عَلَی كَثْرَتِهِمْ فَقَالَ عليه السلام كَمَا يَرْزُقُهُمْ عَلَی كَثْرَتِهِمْ فَقِيلَ كَيْفَ يُحَاسِبُهُمْ وَ لَايَرَوْنَهُ فَقَالَ عليه السلام كَمَا يَرْزُقُهُمْ وَ لَايَرَوْنَهُ.»
و هم چنين آمده: بحار الانوار: 7/ 253، باب 11؛ «أن الله سبحانه يحاسب الخلائق كلهم في مقدار لمح البصر و روي بقدر حلب شاه و روي عن أمير المؤمنين عليه السلام أنه قال معناه أنه يحاسب الخلق دفعة كما يرزقهم دفعة. و ثالثها أن معناه أنه سبحانه سريع القبول لدعاء هؤلاء و الإجابة لهم من غير احتباس فيه و بحث عن المقدار الذي يستحقه كل داع و يقرب منه.»
و نيز در ترجمه مجمع البيان فی تفسير القرآن: 2/ 262- 261 آمده است: «وَ اللَّهُ سَرِيعُ الْحِسابِ ...- در تفسير آيه 202 بقره وجوهی گفته اند:
1- خداوند زود پاداش نيكوكاران را می دهد و زمان پاداش آنها نزديك است و از نظر مضمون مانند آيه «وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ، أَوْ هُوَ أَقْرَبُ »؛ و نيست كار قيامت در سرعت مگر باندازه يك چشم بهم زدن يا كمتر از آن.
علت اينكه از پاداش اعمال به حساب تعبير كرده اينست كه درست، پاداش برابر با عمل و به مقدار آن است.
2- خداوند حساب همه مردم را در قيامت در مدتی كوتاه بررسی مينمايد بدون اينكه حساب يكی از مردم مزاحم حساب ديگری گردد زيرا خداوند «لا يشغله شأن عن شان» است و رسيدگی بيك كار مانع از رسيدگی بكار ديگر در آن نخواهد بود.
در روايت آمده است كه خداوند حساب تمام مخلوقات را در مدت يك چشم بهم زدن انجام ميدهد.
اين مطلب شاهد ديگری است بر اينكه خداوند جسم نيست و اينكه در سخن گفتن (مثلًا) نيازمند بوسيله و ابزار نمی باشد و می دانيم اگر جسم بوده و يا ابزار مادی كار ميكرد و سخن ميگفت امكان نداشت كه در يك وقت با دو نفر كه در دو نقطه و مكان مختلف اند دو مخاطبه و تكلم مختلف داشته باشد طبعاً خطاب يكی، از خطاب به ديگری مانع می شد و لازم می آمد كه مدت حساب مردم باندازه زمان اعمال آنها طولانی باشد.
از حضرت امير المؤمنين عليه السلام نقل شده است كه فرمود: خداوند همانطور كه همه مردم را در زمان واحد روزی ميدهد در يك زمان هم به حسابشان رسيدگی می كند.
3- خداوند دعای اين گروه را فوری اجابت كرد و خواسته آنها را زود بر می آورد بدون معطلی و صرف وقت برای بدست آوردن مقدار استحقاق آنها نه آن چنان كه مردم در برآوردن خواسته های ديگران مدتی صرف بررسی وضع آنها می نمايند.
قريب به همين مضمون از ابن عباس نقل شده است كه در معنای آيه می گويد:
منظور اين است كه خداوند آنچه عنايت می كند روی تفضّل است نه حساب و در روز قيامت نامه های اعمال مردم بدست راست آنها داده شده و ب آنها گفته می شود: اين گناهان شما است كه مورد عفو، قرار گرفت و اين اعمال نيك شما است كه دو برابر پاداش می گيريد.
