چهره ملكوتی يوسف عليه السلام، ص: 285

كرد كه اين سر و صدا چيست؟ با مأمورين گفت: سريع ببينيد چه خبر است؟

مأمورين گفتند: چند نفر بر روی بام پا می كوبند و می گويند: ما شترهای خود را گم كرده ايم و به دنبال آنها می گرديم.

حاكم گفت: بام كاخ، چه ربطی به گم شدن شترها دارد؟ اين ها ديوانه هستند كه روی بام كاخ من به دنبال شتر خود می گردند؟ آنها را پايين بياوريد. مأمورها آنها را دست بسته پايين آورند. حاكم به آنها گفت: ای ديوانه ها! چرا روی بام كاخ من به دنبال شترهای خود می گرديد؟ آنها گفتند: از ما ديوانه تر تو هستی كه روی تخت ظلم و شهوت رانی به دنبال سعادت می گردی.

مراحل توبه

آيا توبه قول «استغفر الله ربی و اتوب اليه» است؟ ميليون ها تومان مال مردم و بيت المال به ناحق نزد من بماند، آن وقت با اين قول مشكل حل می شود؟ بگويم:

غلط كردم، باز همه گناهانی كه داشتم، ادامه بدهم، اين توبه صحيح است؟ امشب بگويم: «استغفر الله» اما باز فردا به سراغ دروغ و تهمت و تحقير بروم، تمام گذشته ام با اين غلط كردم پاك شده است؟

يا نه، توبه حال است؟ يعنی با شنيدن معارف الهی پشيمان و نادم شوم و در درون خود به جوش و خروش دربيايم كه چرا اين همه گناه از من سر زده است؟ آيا اين پيشمانی توبه است و كار ديگری لازم نيست؟ «استغفر الله» بگويم و ديگر تمام می شود؟ اين توبه است كه پيشمان شوم و ديگر كاری نكنم؟ يا نه، توبه، حركت و عمل است؟ اين كه تمام حرام های مالی و مال غصبی را از اموال خود بيرون بياورم و به صاحبان آنها برگردانم، مثلًا ارث به ناحق خورده را به وارثان، مغازه غصبی را به مالك اصلی و پول غارت شده بيت المال را با كمال مردانگی به خزانه دولت برگردانم، نمازهای خوانده نشده را بخوانم، روزه های نگرفته را بگيرم؟ توبه، اين