چهره ملكوتی يوسف عليه السلام، ص: 287

دزدی آمدم و تمام اجناس قيمتی را داخل كيسه ريختم. ثروتمند گفت: پس چرا آنها را نبردی؟ گفت: بلور نمك روی طاقچه بود، به آن زبان زدم، چون نمك شما را خوردم، مردانگی نديدم در حالی كه نمك شما را خورده ام، مال شما را ببرم. «1» ما چندين سال نان و نمك خدا را می خوريم و گناه می كنيم؟ تفكر كنيم تا واقعاً پشيمان شويم و بعد به سراغ جبران برويم. رسول خدا صلی الله عليه و آله می فرمايد:

«وَ احْدَثَ لِكُلِّ ذَنبٍ توبةً» «2» هر گناهی توبه خاص خود را دارد. بعد از اين كه پشيمانی سراسر وجود ما را فرا گرفت و برای جبران گناهان حركت كرديم، آن وقت نوبت به قال می رسد. حال بايد بگويم: «استغفر الله ربی و اتوب اليه»، اين قال آخرين مرحله توبه است؛ يعنی اولين عنصر توبه حال است، دومين عنصر آن جبران و سومين عنصر طلب مغفرت است.

توبه واقعی حر بن يزيد و فضيل عياض

توبه در هر سه مرحله در آن بزرگوارِ با كرامتی بود كه اول پشيمان شود و بعد از همه حيثيتی كه در او بود؛ از مقامِ حكومتی و فرماندهی باطل، از رفتن به شهر و از تعلق به خانواده بيرون آمد؛ يعنی حركت كردن بعد از پشيمان شدن و آخرين مرحله نيز قال بود، وقتی به چند قدمی خيمه رسيد، با چشم گريان به حضرت سيدالشهدا عليه السلام عرض كرد: «هَلْ لِی مِنْ تُوبَةٍ»؟ آيا مرا می بخشند؟

اين كار او بعد از حال و حركت بود. امام عليه السلام آغوش خود را باز كردند و فرمودند:

______________________________
(1)- داستان معروف، مربوط به يعقوب ليث و حاكم سيستان است كه در كتاب عبرت آموز استاد حسين انصاريان: 159 آمده است.

(2)- بحار الأنوار: 74/ 127، باب 6، حديث 33.