حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 427

«و معرفة النعمة من حيث انها نعمة و لا تتم تلك المعرفة الّا ...».

بعد از شناخت منعم، خود نعمت را بشناس.

«بأن يعرف ان النعم كلّها جليها و خفيها من اللّه».

باورت شود كه تمام نعمت های پنهان و آشكار از اوست.

«و انه المنعم الحقيقی»

منعم حقيقی اوست، نه پدر و مادر، نه دولت و وكيل و وزير. همه كاره تنها اوست.

«و ان الاوساط كلّها منقادون لحكمه مسخّرون لامره».

تمام اين هايی كه واسطه نعمت هستند همه غلام حلقه به گوش او هستند، ابر، باد، باران و كائنات در فرمان اويند.

ركن دوم حال است. بايد در برابر پروردگار خاضع و فروتن باشی. به هر نعمتی كه نگاه می كنی بدانی كه اين هديه خدا به توست. اين نعمت ها،

«دالّة علی عناية المنعم بك و علامة ذلك»

نشان می دهند كه خدا بندگانش لطف دارد. نعمت ها زبان دارند و لطف خدا را بازگو می كنند، شنيدنش گوش شنوا می خواهد.

«ان لا تفرح من الدنيا الا بما يوجب القرب منه».

در كنار نعمت، در صورتی خوشحال باش كه با نعمت به قرب او حركت بكنی.

ركن سوم عمل است:

«الثالث: ... و هذا العمل يتعلق بالقلب و اللسان و الجوارح. اما عمل القلب».