حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 204

به هدف معينی به جريان بيندازد تا بتواند خود را در راه حق قرار دهد و به خدا متصل سازد. قرآن می فرمايد:

«قل إنما أنا بشر مثلكم يوحی إلی أنما إلهكم إله واحد فمن كان يرجو لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لا يشرك بعبادة ربه أحدا». [6]

بگو: جز اين نيست كه من هم بشری مانند شمايم كه به من وحی می شود كه معبود شما فقط خدای يكتاست؛ پس كسی كه ديدار پاداش و مقام قرب پروردگارش را اميد دارد، بايد كاری شايسته انجام دهد و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نكند.

اين آيه به صراحت تكليف انسان را معين می كند؛ يعنی هركس به راستی به خدا اعتاد دارد بايد خود را در راه حق قرار دهد و عمل صالح- كه همان به كارگيری نعمت های خدا را راه حق است انجام دهد.

راه انديشه در قرآن

در آيه هشتم سوره مباركه روم، خداوند راه انديشه كردن را نيز نشان می دهد:

«أو لم يتفكروا فی أنفسهم ما خلق اللّه السماوات و الارض و ما بينهما إلا بالحق و أجل مسمی ....».

آيا در خلوت درون خود نينديشيده اند كه خدا آسمان ها و زمين و آنچه را ميان آن هاست، جز به حقّ و راستی و برای مدتی معين نيافريده است؟

از مجموع آياتی كه تا اين جا خوانديم معلوم می شود كه قرآن ابتدا از انسان ها دعوت می كند آماده شوند و نعمت های خدا را للّه و در راه او به جريان بياندازند. اين گام اول است. اما چگونه بايد آن ها را در چنين مسيری به جريان انداخت؟ آيات بعد در حقيقت روش و كيفيت اين حركت را بيان می كنند و آن مبتنی بر تفكر و يافتن بينشی كلی درباره هستی و انسان است. اين بينش كمك می كند كه انسان روش های مناسب را نيز برای حركت و به تعبير قرآن عمل صالح پيدا كند.