حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 327

تا اين جا معلوم شد كه يك بخش وقت مومن بايد صرف معاش شود.

امير المؤمنين می فرمايند هشت ساعت هم برای استراحت و خواب و هم نشينی با دوستان و تفريح و لذت بردن از امور حلال بايد صرف شود. می مان هشت ساعت ديگر به فرموده حضرت بايد به پروردگار اختصاص يابد. عبادت، آموختن علم، هم نشينی با صاحب نفسان، مطالعه، گريه نيمه شب، نماز جماعت، عيادت مريض، ديدن پدرومادر و ساير ارحام و ... از مشغوليت های مؤمن در اين هشت ساعت است و مومن واقعی اين فرصت را از دست نمی دهد.

ويژگی دوم مومن: صبر

امير المومنين بعد «مشغول وقته» از صفت «شكور» ياد می كند، ولی من در اين جا صفت صبور را مقدم داشتم تا قطعه نابی را دراين باره بيان كنم.

اگر از لغت شناسان عرب درباره معنای صبر سوال كنيم، خواهد گفت صبر به معنی حبس نفس است؛ يعنی خود را در مدار ايمان به خدا نگه داشتن و به هيچ وجه از اين مدار بيرون نرفتن. [14] اين معنی واقعی صبر است. پس صبر اين است كه تحت هيچ شرايطی با خدا سرگرانی نكنيم و رشته محبت او را پاره نكنيم؛ مثلا، در حال فقر و غنا يا هجوم مشكلات و مصائب يا حتی در حال شادمانی و سرور ارتباطمان را با خدا قطع نكنيم. وقتی مردم با ما بد می شوند و بدون داشتن حجت شرعی آبرويمان را می برند، با خدا و عبادت قهر نكنيم. اين صبر است و اجر عظيمی هم دارد و عملی در قرآن نيست كه برای آن دو اجر قرار داده شده باشد مگر برای صبر [15]:

«أولئك يؤتون أجرهم مرتين بما صبروا و يدر أون بالحسنة السيئة و مما رزقناهم ينفقون». [16]