حديث عقل و نفس آدمی درآيينه قرآن، ص: 14

پی نوشت

[ (1). آيات 3- 102 اين سوره به داستان حضرت يوسف می پردازد و مشتمل بر رويدادها و موقعيت هايی است كه اين پيامبر الهی در برخورد با ديگران از كودكی به بعد بدان مبتلا بوده است.]

[ (2). «و الشمس و ضحيها. و القمر اذا تليها ... قد افلح من زكيها. و قد خاب من دسيها».]

[ (3) آل عمران، 191.]

[ (4). مفهوم اين عبارت در آيات مختلفی آمده است: حجر، 85؛ ص، 27؛ دخان، 38؛ احقاف، 3؛ انبياء، 16.]

[ (5). خرمشاهی، قوام الدين، مثنوی معنوی، دفتر اول، داستان طوطی و بازرگان، بيت 1834- 1836]

[ (6). منظور عقل مطبوع در مقابل عقل مسموع است. اين تعبير هم از امير مومنان و هم از امام جواد، عليهما السلام، نقل شده است. در روايات نيز گاهی به جای عقل از واژه علم استفاده شده است:

- نهج البلاغه، ج 4، ص 79. علی، عليه السلام: «العلم علمان: مطبوع و مسموع، و لا ينفع المسموع إذا لم يكن المطبوع».

- درباره عقل درونی و عقل بيرونی امام كاظم، عليه السلام، به هشام می فرمايند (كافی، ج 1، ص 16): «يا هشام ما بعث اللّه أنبياءه و رسله إلی عباده إلا ليعقلوا عن اللّه، فأحسنهم استجابة أحسنهم معرفة، و أعملهم بأمر اللّه أحسنهم عقلا، و أكملهم عقلا أرفعهم درجة فی الدنيا و الآخر. يا هشام إن للّه علی الناس حجتين: حجة ظاهرة و حجة باطنة، فأما الظاهرة فارسل و الأنبياء و الأئمة، و أما الباطنة فالعقول».

در مجلدات اخير به تفصيل دراين باره مطالبی ذكر شده است.]

[ (7). كافی، ج 1، ص 13: در روايتی از رسول اكرم صلی اللّه عليه و آله آمده است: «لا بعث اللّه نبيا و لا رسولا حتی يستكمل العقل، و يكون عقله أفضل م جميع عقول أمته». و چون پيامبر اسلام برتر از همه پيامبران گذشته است به طور طبيعی عقل ايشان نيز از-]