عبرت های روزگار، ص: 244

به گونه ای كه گاه آمار مطبوعات، رقم هايی از جدايی و طلاق می داد كه آدمی را در بهت و حيرت فرو می برد. تا جايی كه گاه طلاق های صورت گرفته، در طی دو ماه، به يازده هزار می رسيد.

و از اين رهگذر چه جوانانی كه به وصل دختركان دلخواه خود نرسيدند، و برای تسكين آلام و دردهای سنگين خود به افيون و بنگ پناه بردند. و يا روانی شدند.

و يا فراری. و يا خود را حلقه آويزِ دارهایِ دست ساخته خود، ساختند.

نيست چاهی كه از برای زنی

در وی افتاده بيژنی نبود

بهتر از حيله ها و مكر زنان

در جهان مرد افكنی نبود

جز سر زلف دلبران به جهان

فتنه را هيچ مسكنی نبود «1» آری، ترك حجاب، عملی بود كه بازتاب و عكس العملی سنگين داشت.

و اعمال خلاف، هر كدام به نوبه خود، اين گونه اند.

و همچنان كه پيش از اين گفتيم، هيچ خلافی نيست كه صورت پذيرد و بازتابی نداشته باشد، آنچنان كه هيچ امری از امورات صواب نيز به دور از بازتاب و واكنش و عكس العمل نخواهد بود.

و عكس العمل ها نيز هر چه باشند، جز به خود انسان بازگشت نمی كنند.

و اين، صريح آيات كتاب خداست:

«انْ احْسَنْتُم احْسَنْتُم لِانْفُسِكُمْ وَانْ اسَأتُم فَلَها» «2» اگر نيكی كنيد به خود، و اگر بدی، نيز بر خود روا داشته ايد.

______________________________
(1) حسين اسعد دهستانی، قرن هفتم.

(2) اسراء/ 7.