عبرت های روزگار، ص: 104
پيامبر در احوال سلمان می فرمود:
«بَحْرٌ لايَنْزَف وَكَنْزٌ لايَنفَدُ» «1» سلمان همچون گنجی می نمود كه تمامی نداشت. و يا چون دريايی كه هر چه از آن بگيرند خشكی نمی گيرد.
و اين حقيقت در باب خداوند آشكارا و روشنتر است:
«قُلْ هُوَ اللَّهُ احَد» «2» او يك تن است و يكتاست، و جميع كمالات از اوست. و نيز با او.
و اين همان است كه عارفان آن را به مقام جَمْع الجَمع ياد می كنند.
خوشی های نفس
پس اگر يوسف در زندان بود، يعنی خوبی ها، به تمامی، گاه در دل سختی ها و رنج ها و تلخی ها و ناهمواری هاست. همچنانكه معنا و مفهوم به آتش نشستن ابراهيم اين است كه تمام خوبی ها در متن بلاها و رنج ها و مصيبت ها بايد جست.
و نه در عيش ها و كيف ها و لذت ها و خوشی های نفس.
بهر آن است اين رياضت وين جَفا
تا برآرد كوره از نقره جُفا «3» رنج گنج آمد كه رحمت ها در اوست
همره غم باش و با وحشت بساز
می طلب در مرگ خود عمر دراز «4»
برترين بندگی
به آتش نشستن ابراهيم و زندان نشينیِ يوسف از اعظم عبادات
______________________________ (1) بحار الانوار، ج 22، ص 348.
(2) بگو: اوست خدای يكتا. اخلاص/ 1.
(3) بلا و رياضت و امتحان های سخت برای آنست تا در كوره ناملايمات، صفات فضول و زائد و ناروا از نقره وجود انسان دور شود. مثنوی معنوی، دفتر اول، بيت 232.
(4) مثنوی معنوی، دفتر دوم، بيت 2261 و 2265.
