عبرت های روزگار، ص: 240

و در اين مراقبت و مواظبت است كه آدمی می بايد كه پس از هر طاعت، يك نوش و شادمانی در می رسد، همچنان كه به دنبال هر نافرمانی و سركشی نيز نيشی و غمی احساس می نمايد.

تو مراقب باش بر احوال خويش

نوش بين در داد و بعد از ظلم، نيش «1» و البته اين نيش كه محصول معصيت است و آن نوش كه حاصل و رَهاورد بندگی و فرمان برداری است، تنها و تنها به خود انسان بازگشت می كند. و در حقيقت، بندگی بالِ وی می شود و با آن به قله های سرور اوج می گيرد، همچنان كه نافرمانی نيز وَبال است، و او را به حضيض و پستی ها فرود می دهد، و مايه قهر و عذاب و رنج خواهد بود.

چون ز دستت زخم بر مظلوم رست

آن درختی گشت ازو زقّوم رست «2» آن سخن های چو مار و كژ دمَت

مار و كژ دم گشت و می گيرد دُمَت «3» حمله بر خود می كنی ای ساده مرد

همچو آن شيری كه بر خود حمله كرد «4» ای زده بر بی خودان تو ذوالفقار

بر تن خود می زنی آن هوش دار «5» هر كه او بنهاد ناخوش سنتی

سوی او نفرين رود هر ساعتی

______________________________
(1) مثنوی معنوی، دفتر ششم، بيت 4532.

(2) مثنوی معنوی، دفتر سوم، بيت 4471.

(3) مثنوی معنوی، دفتر سوم، بيت 3475.

(4) مثنوی معنوی، دفتر اول، بيت 1323.

(5) مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بيت 2138.