عبرت های روزگار، ص: 321

«وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذي فَطَرَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ» «1» من تنها مواجه و روبروی كسی هستم كه آفريدگار آسمان ها و زمين است.

خط و خال تو چو بر لوح دلم نقش بست

نقش هر صورت زيبنده بِبُرد از يادم

بجز از درس غم عشق نياموخت مرا

روز اول كه سَبَق پيش نهاد استادم «2» يعنی در آينه وجود من، و در پياله قلب من، جز عكس رخ يار، چيزی نمی توان ديد.

ما در پياله عكس رخ يار ديده ايم «3» باری، عكس رخ يارِ محبوب و يكتا و ازلی، در جای جای حيات و زندگی ابراهيم پيدا و آشكار است.

نيست اندر جبه ام الا خدا

چند جويی در زمين و در سما «4»؟

و حقيقت ذكر، كه اين همه در آيات و روايات به آن اشارت می رود، جز اين نيست. چرا كه ذكر به معنای نام خدا و يا صفات وی بر زبان راندن نمی باشد. بلكه ذاكر كسی است كه با كردار و رفتار خويش ديگران را به ياد خدا افكند.

كسی كه پيوسته تسبيح را به دست می چرخاند، و يا زبان را نيز به زمزمه وامی دارد، اما در منش و روش و رفتار خويش ذره ای رحم و رحمت نسبت به عباد خداوند چاشنی نمی كند، او غافل است و نه ذاكر. همچنان كه اگر كسی با بندگان خداوند از سر رحم و عطوفت و مهربانی رفتار كند هر چند كه بر زبان يا رحيم و يا

______________________________
(1) انعام/ 79.

(2) ملا هادی سبزواری.

(3) حافظ.

(4) شمس تبريزی.