عبرت های روزگار، ص: 107

بسته در زنجير چون شادی كند

كی اسير حبس زندانی كند «1» «انَّا اعْتَدْنا لِلْكافِرينَ سَلاسِلَ واغلالًا وسَعِيرا» «2» و يوسف هرگز به كمند اينگونه زنجيرهای سياه، و ظلمانی، و توی در تو، گرفتار نيامد.

غير آن زنجير زلف دلبرم

گر دو صد زنجير آری بر دِرَم «3» امام باقر عليه السلام می فرمود: پدرم، اميرالمؤمنين عليه السلام صد هزار هسته خرما «4» بر بار شتر داشت و راهیِ صحرا بود، و كسی در ميان راه از بار شتر پرسيد، و نفرمود:

هسته های خرماست. بلكه فرمود: درختان خرما.

آری، برای مردان عاقبت انديش كه ديواره های سِتَبر و ضخيم «حال» و «اكنون» را در پيش رو ندارند، هسته ها درختند، و درختان هيزم، و هيزم ها آتش.

تو نبينی پيش خود يك دو سه گام

دانه بينی و نبينی رنج دام

يَسْتَوِی الاعْمی لَدَيْكُم والْبَصير

فی المقام والنزولِ والمسير «5» آری، اين قوم مَآل انديش و فرجام نگر، كه از ديدن بهار خزان را نيز می خوانند، آنچه می گويند از سرِ دورانديشی و عاقبت نگری است. و از همين روست كه سخنان ايشان برای ما كه دورترها را نمی بينيم و نمی دانيم و نمی فهميم، بسی صعب

______________________________
(1) مثنوی معنوی، دفتر اول، بيت 1917.

(2) ما برای كافران زنجيرها و غُلها و آتش افروخته آماده كرده ايم. انسان/ 4.

(3) مثنوی معنوی، دفتر دوم، بيت 2261 و 2265.

(4)) به چه آسانی از تعداد هسته ها خبر می دهد، و اين نشان از احاطه دانش ايشان بر همه چيز است، حتی چيزهای ناچيز و اندك.

(5) تو در پيشاپيش خود جز فاصله دو سه گام را نمی بينی، دانه را می بينی اما از ديدن رنج دام عاجزی. آيا به نظر شما كور و بينا در مقام و فرود آمدن و راه سپردن يكسانند؟ مثنوی معنوی، دفتر سوم، بيت 1754 و 1755.