عبرت های روزگار، ص: 236

شادی می نمايد، اما به باطن جز غم نيست.

و اين حقيقت را تنها كسانی فهم می كنند كه همواره چشم بر عاقبت و آخرت امور دارند. و گرفتار در كف اكنون و ظاهر نيستند.

باری، اين قوم نادر و اندك دست شيطان را به خوبی خوانده اند، و می دانند كه او، همچون ميوه فروشان متقلب است كه تنها ظاهر صندوق ها را می آرايند، حال آنكه زير و باطن آنها، از ميوه های گنديده، به گند نشسته است.

و نيز ديده اند كه در اين دنيا ظاهرها، بيشتر، خلاف باطن ها آمده است.

چرا كه ظاهر گور كافران را ديده اند كه چگونه به زيورها و زينت ها آراسته است، حال در درون مالامال از مار و كژدم می باشد. و نيز آتش. و قهر خداوندی.

هچنان كه ظاهر گورستان خاموش، تاريك و غم بار بقيع را نيز ديده اند حال كه در درون، جناتِ عدن است، و بهشت در بهشت.

بر اين اساس، هميشه آنچه می خواهند در خلاف آن می جويند.

در خلاف آمدِ عادت بطلب كام كه من

كسب جمعيت از آن زلف پريشان كردم «1» و از همين رو كوچكی می كنند، زيرا كه بزرگی را در آن می بينند، چنان كه بلندی را در پايينی و پستی نظاهر می كنند. آن چنان كه خداوند را نيز، كه بالا و اعلی و برتر است، در همين پايين ها جستجو كرده، و البته می يابند.

تا كی ای سر در هوا در آسمان جويی خدا

ذوقی از بالانشينی نيست صاحبخانه را «2» و نيز به استقبال غم می روند زيرا كه شادی را در آن می يابند.

______________________________
(1) حافظ.

(2) كليم همدانی، متوفی 1061 يا 1062 هجری شمسی.