عبرت های روزگار، ص: 280

اين مثل اندر زمانه جاری است

جای نادانان به رنج ارزانی است «1» آنان كه نمی دانستند ميزان برتری، طهارت و خوبی است، پدر را متهم نمودند كه يوسف را، به ناروا، بيشتر از ما می پسندد. و او را با چشمی ديگر نظاره گر است.

مگو بهتان بترس از روز محشر

كه فردا باز پرسند از تو يكسر «2» از پليدی های شايع و پر رواج، يك بهتان و بدانديشی و بدگمانی نسبت به ديگران است.

به دل اندر انديشه بد مدار

بدانديش را بد بُوَد روزگار «3» اساساً بدگمانی ريشه فتنه هايی فراوان است.

اين خيال و وهم بد چون شد پديد

صد هزاران يار را از مهم بريد

البته بدگمانی نسبت به ديگران تا اندازه ای ريشه در خوش گمانی نسبت به خود دارد.

و همچنانكه بدگمانی نسبت به ديگران بد است، خوش گمانی نسبت به خود نيز خوش نخواهد بود.

اگر خوش گمانی خوب بود، مايه زايش و پديد آمدن چيزی بد همچون بدگمانی نمی شد. مگر می شود ظلمت و سياهی از كانون نور و روشنايی پديد آيد!

و اگر در آداب دينی، ما را از خوش گمانی نسبت به خود پرهيز داده اند از اين

______________________________
(1) مثنوی معنوی، دفتر ششم، بيت 2363.

(2) ناصر خسرو، متوفی 481.

(3) فردوسی، متوفی 416.