عبرت های روزگار، ص: 226

بگيرند، و نيز در هر كجا كه می خواهند فرود آيند. اما انسان های گستاخ و جسور، پا از گليم خويش فراتر می نهند، و به حريم آنان تجاوز نموده، و ناجوانمردانه آنها را در كف خود اسير، و در قفسی آهنين گرفتار می نمايند.

و ديگر به جای آن رودهای سيال و جاری از آب زلال و پاك، ظرفی كوچك از آبِ آلوده در پيش روی آنها می نهند، همچنانكه به جای آسمان، آنها را به سقف خانه می آويزند، و به جای آن فضای باز، محدوده ای تنگ و پرتنگنای جايگزين می نمايند، و اين چه ستمی جانسوز است.

مكن ای برادر به بيداد رای

كه بيداد را نيست با داد پای

چه گفت آن گرانمايه نيك رای

كه بيداد را نيست با داد جای «1» و آنگاه می افزايد: تنها خدا می داند كه از اين جنايات هوس آلود كه با لب های پر خنده نيز مرتكب می شويد، در چهار راه اسرار، چه بر می خيزد. اما منتظر بمانيد كه همين ستم نيز لاجرم روزی بر شما خواهد رفت.

بر من است امروز و فردا بر وی است

خون چون من كس چنين ضايع كَی است «2» می گويد: روزی فرا می رسد كه چنان در تنگنايی گرفتار می آييد كه مثل همين كبوتر خسته در قفس، به هر سو می زنيد و راه به جايی نمی بريد.

البته، عكس العمل اعمال و رفتار انسانی، بيشتر، و به ظاهر، همرنگ با اعمال نخواهد بود.

دان كه نبود فِعل هم رنگ جزا

هيچ خدمت نيست همرنگ عطا

______________________________
(1) فردوسی.

(2) مثنوی معنوی، دفتر اول، بيت 214.