عبرت های روزگار، ص: 255
خوب می داند به حقيقت خوب است، و اگر بد، به واقع بد خواهد بود.
بر خلاف انسان كه سراسر نادانی و جهل است.
«انَّه كانَ ظَلُوماً جَهُولًا» «1» بنابراين، ای بسا كه انسان چيزی را خوش بدارد اما چنين نباشد، و يا ناخوش انگارد، ولی خوش باشد.
«وَعَسی انْ تُحِبُّوا شيئاً وَهُوَ شَرٌّ لَكُم
وَعَسی انْ تَكْرَهُوا شيئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَكُم» «2» آری، خوب و بد را تنها كسی می داند، كه نه تنها آگاه به آشكارا و ظاهر امور باشد، بلكه بر باطن و نهان و حقايق امور نيز علم و وقوف داشته باشد.
و اين، جز خدا، كسی نيست. تنها خداست كه هم ظاهر را می داند و هم دانا و محيط بر باطن است.
«يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَما يَخْفی » «3»
سلامت
و از ياد نبريم كه خوب و يا بد بودن، در نزد طبيب، به خواص و خصوصيت ها مربوط است، يعنی طبيب چيزی را خوب قلمداد می كند كه خاصيت و خصوصيات آن خوب باشد، و چيزی را به بدی ياد می كند كه برخوردار از آثار و خصيصه های بد باشد.
از اين جهت ای بسا او چيزی را برای بيمار خويش تجويز كند كه به ظاهر خوش نباشد، اما به دليل خواص و خصيصه ها، خوب و مثبت باشد، زيرا كه انگيزه و ملاك طبيب، سلامت بيمار است.
بر خلاف بيمار، كه خوب و بد را در طعم و مزه می داند، و از همين رو ممكن
______________________________ (1) احزاب/ 72.
(2) بقره/ 216.
(3) اعلی/ 7.