عبرت های روزگار، ص: 333

خواب ناقص عقل و گول آيد كساد

پس زبی عقلی چه باشد خواب باد «1» كسی كه اسير هوس و هواست، و نيز در بند و تابعِ شيطان و شهوت است، خوابش همچون بيداری اش آشفته است. همچنانكه بيداری اش همچون خوابش وهم و خيال و باطل و بيهوده خواهد بود.

پيل بايذد تا چو خسبد او سِتان «2» خواب بيند خطه هندوستان

خر نبيند هيچ هندستان به خواب

خر زهندستان نكرده است اغتراب «3» و فضيل كه شاگر خويش را در توفان محنت و بلا می بيند، و می بيند كه فرشتگان او را با خشونت و تهديد می برند، می پرسد: ماجرا از چه قرار است؟

و شاگر را می گويد: چرا اين گونه تو را در زنجيری آهنين بسته اند؟! و شاگرد می گويد: استاد! به گناهانی چند آلوده بودم. و الآن هر يك زنجيری شده اند و مرا در بند و اسير ساخته اند.

______________________________
(1) خواب نادان لايق عقل اوست، و مانند خرد او بی ارزش و ناچيز است. و خنواب انسان های كم خرد و گيج بی رونق است. پس ببين كه خواب بی عقل چيست؟ باد، مثنوی، دفتر ششم، 4345 و 4346.

(2) بايد فيل باشد كه چون بر پشت بخوابد، سرزمين هندوستان را خواب بيند.

(3) خر هرگز هندوستان را به خواب نمی بيند، زيرا از هندوستان به غريبی نيفتاده است، مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بيت 3069 و 3070.