عبرت های روزگار، ص: 295
نخواهد دانست.
«هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذينَ لا يَعْلَمُونَ» «1» آيا آنان كه می دانند با آنان كه نمی دانند با هم برابرند؟
و هرگز برابر نيستند. زيرا آنكه می داند سود می كند و آنكه نمی داند زيان خواهد كرد.
و اين سود و زيان اگر چه امروز دانسته نمی شود، اما روزی آشكارا خواهد شد.
البته بر آنان كه اهل تامل و انديشه اند، اين حقيقت در همين دنيا نيز قابل لمس و احساس خواهد بود. و كافی است كه نظری بر روزگار بيفكنند، چرا كه عرصه روزگار مالامال از عمل ها و عكس العمل های مردمان است، و از عكس العمل ها می توان شناخت و دانست كه چه كس سود می كند و چه كس زيان. و نيز اينكه سود و زيان در چيست؟
و از اين رو خداوند به روزگار سوگند ياد می كند. و در حقيقت سرنخی بدست می دهد كه انسان از چه راه می تواند به سود و زيان خود واقف شود.
«إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي خُسْرٍ» «2» بنابراين، كسی كه در آيينه زمانه نمی نگرد، و يا از باور و ايمانی بالا برخوردار نباشد، البته زيان خواهد كرد.
و نخستين زيان نيز آن است كه زيان و سود خود را نمی فهمد. و نمی داند چه چيز برای وی زيانمند است، و چه چيز سودآور. لذا گاه سود را در چيزهايی می بيند كه عين زيان است.
______________________________ (1) زمر/ 9.
(2) از اين جهت كه روزگار عبرت آموز است. و عبرت آموزی بسی عزيز و گرانبهاست، و از سويی نيز آنچه گرانبها و عزيز است مورد سوگند قرار می گيرد خداوند به روزگار سوگند ياد كرده است.