صبر از ديدگاه اسلام، ص: 6

امكان دارد و در اين صورت به مقام فلاح خواهد رسيد.

مراحل سه گانه صبر

در اين آيه، با كمك روايات، اين گونه تفسير می شود كه صبر دارای سه مرحله است؛

نخست: صبر در مقابل تلخی ها و ناگواری ها كه اميرالمؤمنين عليه السلام در دعای كميل می فرمايند:

«قَليلٌ مَكْثُه وَ يَسيرٌ بَقائُه» «1»

مدت تلخی ها و ناگواری ها برای انسان كوتاه و قابل تحمل است و انسان اين مدت كوتاه را خيلی زود از دست می دهد و خوبی آن به همين است.

مثلًا در ماه مبارك رمضان، مدت تلخیِ گرسنگی، تشنگی، خودداری از شهوات حلال و فرو رفتن در آب، بسيار كم است. انسان سی روز در برابر تلخی ها و ناگواری ها بايد صبر كند؛ يعنی خود را در حريم خدا حفظ نمايد كه حريم خدا در اين ماه، روزه گرفتن است.

شخص نبايد برای فرار از گرسنگی، تشنگی، شهوت و ديگر لذت ها مرتكب عمل حرام شود و صبر خود را بشكند. يك ماه صبر كند كه به دنبال اين صبر در برابر تلخی ها، شيرينیِ رضايت و رحمت خدا و ساخته شدن سپر در مقابل عذاب جهنم را كسب كرده باشد كه فرمود:

«الصوم جُنّه» «2»

روزه در روايات به سپر تعبير شده است؛ يعنی محال است كه روزه داران مؤمن به عذاب قيامت مبتلا شوند، چون پوششی دارند كه عذاب قيامت، قدرت ورود

______________________________
(1)- اقبال الاعمال: 708.

(2)- الكافی: 2/ 18، باب دعائم الاسلام، حديث 5.