صبر از ديدگاه اسلام، ص: 317
مُّقِيمٌ » «1» فرق می كند و فرق هم به خاطر اين است كه بين مجرمين تفاوت است.
درباره نيكان هم همين طور است كه گاهی می فرمايد: بهشت برای بندگان من است، گاهی می فرمايد: فردوس از بندگان من است، گاهی می فرمايد: جنات نعيم برای بندگان من است. تفاوت آنها در ارتباط با تفاوت افراد نسبت به وجود مقدس حضرت حق است.
در قبول تكليف و در اجرای تكليف يك نفر كه واقعا زحمت كشيده كسب معرفت واقعی كرده است، خدا را آنچنان كه هست شناخته نه آنچنان كه خودش درك كرده، فرق می كند، درك او با واقعيتی كه در خارج از خود او در عالم هست تفاوت دارد. خدا را آنطوری كه هست شناخته، اين معرفت برای هر كسی مولد يك عشق حاكم و گسترده و بی نهايت نسبت به وجود مقدس حضرت حق است.
چنان اين معرفتی كه مولد عشق است، انسان را در حضرت حق غرق می كند كه اگر تمام كششهای دنيا در مقابل انسان بخواهند يك لحظه او را به سوی خود بكشند تا يك لحظه از مقام حضرت پروردگار دور بماند، قدرت نخواهد داشت كه عاشق از معشوق يك لحظه دور بماند.
محوريت خدا در تمام امور
تنها موضوعی كه همه انبياء و ائمه و اوليا نسبت به وجود مقدس حضرت حق داشتند؛ اين بود كه تنها خدا برای آنها مطرح بود. وقتی می گفتند: واقعاً راست می گفتند، يعنی محورشان در همه جهات خدا بود. يك زندگی عادی متوسط و معمولی هم داشتند ولی پروردگار در
______________________________ (1)- توبه 68: 9.
