صبر از ديدگاه اسلام، ص: 44
كسانی كه خود را در حريم حق نگهدارند، سود اين نگهداشتن خود، آلوده نشدن به گناه است. حريم حق از عبادت موج می زند. در حريم حق، بی كاری و سستی از عبادت وجود ندارد، بلكه انسان در عبادت فعّال است، يعنی خود را در كنار همه عبادات قرار می دهد و از عبادت جدا نمی شود.
هميشه نماز، روزه، جهاد، زكات و اخلاق همراه او می باشد؛ يعنی با همه حقايق، ارتباط عملی دارد. كسی كه در حريم حق است، عاشقانه اهل عبادت است و بی كار نيست.
جمعيتی در كنار مسجد كوفه نشسته بودند. اميرالمؤمنين عليه السلام وارد مسجد شدند و فرمودند: اين ها چه كسانی هستند؟ گفتند: يا علی! اين ها اهل حق هستند.
فرمودند: اهل حق يعنی چه؟ گفتند: اين ها هيچ كاری در اين عالم ندارند، شب ها
در خانه استراحت می كنند و روزها اهل فكر، ذكر و ورد هستند.
حضرت فرمودند: زندگی آنها از كجا اداره می شود؟ گفتند: عده ای از مردم با علاقه زياد اينها را از نظر مادی اداره می كنند. حضرت فرمودند: پس اين ها با سگان كوفه چه فرقی دارند؟ آنها هم كاری ندارند و مردم نيز به سگ ها محبت دارند و استخوان ها را جلوی آنها می ريزند. «1»
مراحل سه گانه صبر در روزه
حركت در حريم حق حتمی است و مركب اين حركت، عمل صالح است. اين آيه را ملاحظه كنيد:
«» «2»
______________________________ (1)- اصل روايت پيدا نشد؛ مستدرك الوسائل: 11/ 220، باب وجوب التوكل علی الله، حديث 12798؛ «الشَّيْخُ أَبُو الْفُتُوحِ الرَّازِیُّ فِی تَفْسِيرِهِ، عَنْ أَمِيرِ الْمُومِنِينَ عليه السلام أَنَّهُ مَرَّ يَوْماً عَلَی قَوْمٍ فَرَآهُمْ أَصِحَّاءَ جَالِسِينَ فِی زَاوِيَهِ الْمَسْجِدِ فَقَالَ عليه السلام مَنْ أَنْتُمْ قَالُوا نَحْنُ الْمُتَوَكِّلُونَ قَالَ عليه السلام لَا بَلْ أَنْتُمُ الْمُتَأَكِّلَهُ فَإِنْ كُنْتُمْ مُتَوَكِّلِينَ فَمَا بَلَغَ بِكُمْ تَوَكُّلُكُمْ قَالُوا إِذَا وَجَدْنَا أَكَلْنَا وَ إِذَا فَقَدْنَا صَبَرْنَا قَالَ عليه السلام هَكَذَا تَفْعَلُ الْكِلَابُ عِنْدَنَا قَالُوا فَمَا نَفْعَلُ قَالَ كَمَا نَفْعَلُ قَالُوا كَيْفَ تَفْعَلُ قَالَ عليه السلام إِذَا وَجَدْنَا بَذَلْنَا وَ إِذَا فَقَدْنَا شَكَرْنَا.»
(2)- فاطر 10: 35؛ «و عمل شايسته آن را بالا می برد.»
