صبر از ديدگاه اسلام، ص: 288
صبور يكی از صفات خدا است، صبور يعنی ايستادگی، ثابت ماندن، با فشار حادثه از جا در نرفتن، تقوا هم از خدا است، حالا اگر كسی صبر نداشته باشد ديد پروردگار نسبت به او فرق خواهد كرد.
دو آيه شريفه درباره امتحان مردم
در دو آيه شريفه خداوند متعال مردم را امتحان می كند:
آيه اول: آيه يازدهم سوره احزاب:
«» «1» خدای متعال در اين آيه لغزش بعضی انسان ها را شديد می داند كه در كوچكترين حوادث دين را رها كرده و دنبال عيش و نوش خود بودند. «2»
______________________________ (1)- احزاب 11: 33؛ «آنجا بود كه مؤمنان مورد آزمايش قرار گرفتند و به تزلزل و اضطرابی سخت دچار شدند.»
(2)- الميزان: 16/ 428؛ «هُنالِكَ ابْتُلِیَ الْمُومِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزالًا شَدِيداً» كلمه «هنالك» كه اسم اشاره است و مخصوص اشاره به دور است، دور از جهت زمان، و يا دور از جهت مكان، در اينجا اشاره است به زمان آمدن آن لشكرها، كه برای مسلمانان مشكلی بود كه حل آن بسيار دور به نظر می رسيد، و كلمه «ابتلاء» به معنای امتحان، و «زلزال» به معنای اضطراب، و «شده» به معنای قوت است، چيزی كه هست موارد استعمال شديد و قوی مختلف است، چون غالب موارد استعمال شديد در محسوسات است، و غالب موارد استعمال قوی به طوری كه گفته اند در غير محسوسات است، و به همين جهت به خدای تعالی قوی گفته می شود، ولی شديد گفته نمی شود.»
تفسير كشف الاسرار: 8/ 23؛ «هُنالِكَ ابْتُلِیَ الْمُومِنُونَ» يعنی: در اين زمان مونان آزموده شدند تا مخلص از منافق شناخته آيد.
تفسير نمونه: 17/ 221؛ «اينجا بود كه كوره امتحان الهی سخت داغ شد، چنان كه در آيه بعد می گويد: «در آنجا مونان آزمايش شدند و تكان سختی خوردند» «هُنالِكَ ابْتُلِیَ الْمُومِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزالًا شَدِيداً»
طبيعی است هنگامی كه انسان گرفتار طوفانهای فكری می شود، جسم او نيز از اين طوفان بر كنار نمی ماند، و در اضطراب و تزلزل فرو می رود، بسيار ديده ايم افرادی كه ناراحتی فكری دارند در همان جای خود كه نشسته اند مرتبا تكان می خورند، دست بر دست می مالند، و اضطراب خود را در حركات خود كاملا مشخص می نمايند.
يكی از شواهد اين وحشت شديد اين بود كه نقل كرده اند پنج قهرمان معروف عرب كه عمرو بن عبدود سرآمد آنها بود لباس جنگ پوشيده و با غرور خاصی به ميدان آمدند و هل من مبارز گفتند، مخصوصا «عمرو بن عبدود» رجز می خواند و بهشت و آخرت را به مسخره گرفته بود، و می گفت: «مگر نمی گوئيد مقتولين شما در بهشت خواهند بود؟ آيا كسی از شما شوق ديدار بهشت در سر ندارد؟! ولی در برابر نعره های او سكوت بر لشكر حكمفرما بود، و كسی جرات مقابله را نداشت، جز علی بن ابی طالب عليه السلام كه به مقابله برخاست و پيروزی بزرگی نصيب مسلمانان نمود كه در بحث نكات مشروحا خواهد آمد. آری فولاد را در كوره داغ می برند تا آبديده شود، مسلمانان نخستين نيز بايد در كوره حوادث سخت، مخصوصا غزواتی همچون غزوه احزاب، قرار گيرند تا آبديده و مقاوم شوند.»
