انديشه در اسلام، ص: 286
است. تا به حال، كسى نتوانسته طول اين كهكشان را محاسبه كند، ولى درباره عرض آن گفتهاند كه اگر كسى بخواهد از اين سو به آن سوى اين كهكشان با سرعت نور سفر كند (در هر ثانيه سيصد هزار كيلومتر) دو ميليون سال طول خواهد كشيد. اين كهكشان ميليونها منظومه در خود دارد كه يكى از آنها منظومه شمسى است كه ما در آن هستيم و مركب از خورشيد و مريخ و زهره و زحل و مشترى و زمين و اورانوس و نپتون و پلوتون است. زمين سالى يك بار به دور خورشيد مىگردد و پلوتون هر 82 سال يك بار. اين حجم عظيم تنها جزئى از يك كهكشان است كه در آن هزاران منظومه كشف كردهاند.
بنا بر آنچه گذشت، معلوم مىشود هيچ كس نمىتواند پهناى بهشت و آسمانها و زمين را بشناسد. به راستى، خداوند چه قدرتى دارد كه همه اينها را بى هيچ ستونى به پا داشته است؟
بهشتى كه پهناى آن به اندازه پهناى تمام آسمانها و زمين است جاى سعادتمندان است، اما قرآن درباره اهل جهنم مىگويد:
«فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ». «1»
پس جايگاه و پناهگاهش هاويه است.
هاويه يكى از نامهاى جهنم است. كلمه «ام» به معنى قبر است، اما نه قبرى كه بدن را راحت در آن جاى دهند، زيرا جهنمىها را با فشار در آن جاى مىدهند.
فرق بينا و كوردل در قيامت
فرق ديگر اعمى و بصير در اين است كه اهل بهشت:
«فَهُوَ فِي عِيشَةٍ راضِيَةٍ». «2»*
هستند. يعنى در زندگى خوش و پسنديدهاى به سر مىبرند و در حيات جاويداناند. اما قرآن مىفرمايد: كسى كه اهل جهنم است:
______________________________ (1). قارعه، 9.
(2). قارعه، 7؛ حاقه، 21.
