انديشه در اسلام، ص: 327
مفهوم كفات در قرآن
براى مسلمانان، كه در اين نقطه از كره زمين زندگى مىكنند، مسئله جاذبه و دافعه زمين سالها پيش از آنكه نيوتن آن را توضيح دهد، از طريق آيات و روايات روشن بوده است. قرآن مجيد مىفرمايد:
«أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفاتاً* أَحْياءً وَ أَمْواتاً* وَ جَعَلْنا فِيها رَواسِيَ شامِخاتٍ وَ أَسْقَيْناكُمْ ماءً فُراتاً». «1»
آيا زمين را فراهم آورنده انسانها قرار نداديم؟ هم در حال حياتشان و هم زمان مرگشان. و كوههاى استوار و بلند در آن قرار داديم و شما را آبى گوارا نوشانديم.
با مراجعه به كتابهاى لغت- مانند المنجد، مصباح المنير، قاموس و ...- معلوم مىشود كه «كفات» پرنده سريعالسيرى را گويند كه هم توان بسط بال خود را دارد و هم توان قبض آن را و در هيچ كتاب لغتى كفات را غير اين معنى نكردهاند.
قرآن مجيد 1500 سال پيش از اين زمين را پرنده سريعالسيرى دانسته داراى دوبال كه يك بالش جاذبه و بال ديگرش دافعه است. جالب اين است كه روزى قرآن مجيد اين نظر را داده كه در دانشگاه جندىشاپور در زمان حكومت ساسانيان، در دانشگاه اسكندريه، و در دانشكدههاى يونان و هند، اساتيد برجسته نجوم به دانشجويانشان مىگفتند كه زمين بىترديد ساكن است و خورشيد به دور آن مىچرخد. اما قرآن مجيد در اين باره به دانش دانشمندان زمان خودش تكيه نكرده، زيرا دانش آنان را در اين باره مبتنى بر حقيقت نمىدانسته است.
پاسخى از نيوتن
نقل كردهاند كه روزى يكى از دانشمندان نامهاى براى نيوتن، كاشف نيروى جاذبه، نوشت؛ بدين مضمون كه حقيقت جاذبه و دافعه نامرئى
______________________________ (1) پىنوشت
. مرسلات، 25- 27.
