انديشه در اسلام، ص: 351
«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ».
ما انسان را در نيكوترين نظم و اعتدال و ارزش آفريديم.
و طبق اين روايت و اين حديث قدسى:
«الانسان بنيان الله ملعون من هدم بنيانه». «1»
«الانسان سرى و انا سره». «2»
وجود انسان در درخت عالم هستى با ارزشترين و پر قيمتترين شاخههاست، زيرا بر اين شاخه ميوهاى قرار دارد كه در عالم ظاهر و باطن، در عالم ملك و ملكوت، و در عالم غيب و شهود با ارزشتر از آن چيزى وجود ندارد و آن عقل است.
عقل قدرتى الهى است كه انسان مىتواند آن را در همه امور به كار گيرد و با قرار گرفتن بر مركب انديشه و تفكر كه همواره ميل به صعود و رفعت دارد، به مقام قرب حق و جايگاه مقربين برسد.
مقربين چه كسانى هستند؟
براى شناخت مقربين، كافى است نمونهاى از آن ذكر شود تا با شناخت آن مفهوم اين جايگاه نيز به دست آيد. در ابتدا، بايد گفت در مقابل كسانى كه به مقام قرب رسيدهاند، كسانى قرار دارند كه به اسفل السافلين- يعنى پستترين پستان- رهسپار شدهاند «3» و كارشان در اين پستى به جايى رسيده كه به فرموده قرآن مجيد به هيزم جهنم تبديل شدهاند:
«فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً». «4»
حطب در لغت عرب به معناى هيزم است. منظور از حطب در اين آيه انسان يا آدميزادهاى كه لياقتش دوزخ است نيست، بلكه هيزم است. يعنى اين افراد به قدرى از انسانيت دور شدهاند كه از آنها نمىتوان به انسان تعبير كرد. اين هيزم در بازار قيامت خريدارى ندارد، زيرا نه فايدهاى بر آن مترتب است و نه به كارى مىآيد.
______________________________ (1) پىنوشت
. رك: تفسير روح البيان، ج 1. غريب الحديث، ابن قتيبه، ج 2، ص 370: جاء فى الحديث، أن سليمان النبى صلوات الله عليه، قال من هدم بنيان ربه فهو ملعون بين يديه. يعنى، من قتل النفس، لأن الجسم بنيان الله وتركيبه، فإذا أبطله فقد هدم بنيان ربه.
- مجمع البحرين، شيخ طريحى، ج 1، ص 254: وفى الحديث: من هدم بنيان ربه فهو ملعون. اى من قتل نفسا بغير حق لان الجسم بنيان الله تعالى.
(2). رك: تفسير روح البيان، ج 1.
(3). اشاره است به اين آيات: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ* ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِينَ». تين، 4 و 5.
(4). «وَ أَمَّا الْقاسِطُونَ فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً». جن، 15.
