انديشه در اسلام، ص: 328
زمين را براى او توضيح دهد! (قرآن نيز همين تعبير نامرئى را دارد:
«اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ». «1»
خداست كه آسمانها را بدون پايههايى كه آنها را ببينيد برافراشت، آنگاه بر تخت فرمانروايى و حكومت بر آفرينش چيره و مسلط شد، و خورشيد و ماه را رام و مسخّر ساخت، كه هر كدام تا زمان معينى روانند، كار جهان و جهانيان را تدبير مىكند، نشانههاى قدرت و حكمتش را در پهنه آفرينش به روشنى بيان مىكند تا شما به ديدار قيامت و محاسبه شدن اعمال به وسيله پروردگارتان يقين كنيد.)
نيوتن پاسخ جالبى به اين دانشمند داد؛ نوشت:
من براى توضيح جاذبه و دافعه زمين كه با چشم قابل ديدن نيستند فقط يك كلمه مىتوانم بگويم: «خدا». همين!
وقتى انسان در آفرينش هستى مطالعه مىكند، به اين نتيجه مىرسد كه عالَم محرّكى دارد كه واحد است؛ يعنى آفرينش عالم كار دو نفر نيست، زيرا اگر دو محرك در عالم وجود داشت، وضع جهان به فساد كشيده مىشد «2» كه اين مطلب در فلسفه نيز ثابت شده است.
كدام دانه فرو رفت در زمين كه نرست ...
«3»انسان براى اينكه انديشهاش به كار بيفتد كافى است در يك دانه نباتى كوچك دقت كند. وقتى دانه گندم در خاك قرار مىگيرد، بعد از مدتى، از وجود خودش دو رشته توليد مىكند: ريشه و ساقه. ريشه در دل خاك فرو مىرود و ساقه با وجود نازكى و لطافتى كه دارد بر قدرت جاذبه غلبه كرده به سمت بالا حركت مىكند. اين در حالى است كه به طور طبيعى، همه چيز بايد در زمين فرو مىرفت. در حقيقت، تمام نباتات (درختان و گياهان) يك سمت وجودشان بر ضد جاذبه حركت مىكند.
______________________________ (1). در ادامه آيه آمده است.: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيها رَواسِيَ وَ أَنْهاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فِيها زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ* وَ فِي الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِيلٌ صِنْوانٌ وَ غَيْرُ صِنْوانٍ يُسْقى بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلى بَعْضٍ فِي الْأُكُلِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ* وَ إِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَ إِذا كُنَّا تُراباً أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ الْأَغْلالُ فِي أَعْناقِهِمْ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ». رعد، 2- 5.
(2). اشاره است به اين آيه: «لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتا فَسُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ». أنبياء، 22.
(3). شعر از مولاناست: كدام دانه فرو رفت در زمين كه نرست/ چرا به دانه انسانت اين گمان باشد؟
