انديشه در اسلام، ص: 169
مىفرمودند: اگر ما تمام تفسيرهاى قرآن كريم و زحمات مفسران درباره قرآن را جمعآورى و ارزيابى كنيم، به اين نتيجه مىرسيم كه ما تنها توانستهايم خود را به كنار ساحل اين دريا برسانيم، اما هنوز نتوانستهايم داخل دريا برويم و ببينيم چه خبر است و چه درى از انديشه به روى ما باز مىشود. «1»
بهترين نعمت الهى
عقل در وجود ما از بزرگترين نعمتهاى الهى است و وجود آن در ما دليل بر آن است كه در ميان تمام موجودات، مهر و محبت و لطف و عنايت و كرامت پروردگار عالم به انسان از همه مخلوقات ديگرش بيشتر است. بنابراين، هر كس اين عضو را تعطيل كند، بالاترين گناه را مرتكب شده و اگر كسى آن را تنها در امور مادى صرف كند، به پوسيدنش كمك كرده است. كسى كه پرخورى مىكند و باعث مىشود حركت فكرىاش كم شود، به خودش ظلم كرده است؛ همچنين كسى كه كمتر از اندازه معين مىخورد و قواى مغزىاش را كمكم از دست مىدهد به خودش خيانت كرده است؛ همچنين است كسى كه تحصيل علم را رها كرده و، از همه بدتر، كسى است كه از خوردنىهايى استفاده مىكند كه همه دنيا مىگويند براى عقل ضرر دارد؛ مانند گوشتهاى حرام، مشروبات حرام، انواع مخدرهايى كه افراد معتاد از آنها استفاده مىكنند و در هر بار مصرف، دو هزار سلول از چهارده ميليارد سلول مغز خود را نابود مىكنند. اين افراد چه گناه سنگينى مرتكب مىشوند!
به نظر مىرسد در قيامت انسانهاى زيادى براى نماز و روزه و حجّ و كسب مال محكوم نشوند و اگر هم بشوند، گذشتهايى از آنها خواهد شد، ولى در دادگاه عقل، بيشتر مردم عالم- از زمان حضرت آدم، عليهالسلام، تا برپا شدن قيامت- محكوم هستند؛ به دليل اين كلام
______________________________ (1). اين مطلب را خودم يكبار كه خدمت مرحوم علامه رسيده بودم از ايشان شنيدم. (مولف)
