انديشه در اسلام، ص: 295
است كه نجات از كفر و كورباطنى ممكن است. زيرا اگر چنين كارى ممكن نبود، خداوند مىفرمود: كسانى كه گناهكارند بايد به جهنم بروند، در حالى كه مىفرمايد همه گناهكاران مىتوانند توبه كنند و خود را اهل نجات قرار دهند. اين مطلب از دقايق و اشارات ظريف قرآن كريم است.
علتهاى از بين رفتن بصيرت
پيامبر اسلام، صلىاللهعليهوآله، مىفرمايد: همان طوركه در سر دو چشم قراردادهاند، در قلب هم دو چشم براى يافتن حقايق گذاشتهاند. «1» ما چشم قلب خويش را با نيتها و كارها و كسب مالهاى نامشروع و حرام كور مىكنيم و اگر با اين كورى از دنيا برويم، در قيامت هم با همين كورى محشور مىشويم:
«وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبِيلًا». «2»
و كسى كه در اين دنيا كوردل باشد، در آخرت هم كوردل و گمراه است.
اين نتيجه كورباطنى است كه علت آن تماس نداشتن با خدا و پيامبر و ائمه، عليهمالسلام، است. اگر چشمهاى انسان سالمى را ببندند و پنجاه روز بعد باز كنند، در ابتدا يا كور است يا كم مىبيند. به همين قياس، وقتى دو چشم دل بسته باشد، خود به خود ضعيف مىشود تا به كورى برسد و اگر اين بيمارى در موقع مقتضى درمان نشود، صاحب آن با همين كورى از دنيا مىرود:
«وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى».
انسانى كه باطنش كور باشد، بهشت و رحمت خدا و جوار اولياى خدا را نمىبيند. در نتيجه، در قيامت از مشاهده بهشت و نعمتهاى الهى و اولياى خدا محروم مىشود. حال، معلوم مىشود كه كورى باطن در قيامت چه بلايى به سر انسان مىآورد:
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى*
______________________________ (1) اين تعبير از رسول خدا و ائمه اطهار به شكلهاى مختلف وارد شده است. از جمله:
رسول الله، صلىاللهعليهوآله: ما من عبد إلا وفى وجهه عينان يبصر بهما أمر الدنيا، وعينان فى قلبه يبصر بهما أمر الآخره، فإذا أراد بعبد خيرا فتح عينيه اللتين فى قلبه، فأبصر بهما ما وعده بالغيب، فآمن بالغيب على الغيب. (كنز العمال، ح 3043)
إمام زينالعابدين، عليهالسلام: ألا إن للعبد أربع أعين: عينان يبصر بهما أمر دينه ودنياه، وعينان يبصر بهما أمر آخرته، فإذا أراد الله بعبد خيرا فتح له العينين اللتين فى قلبه، فأبصر بهما الغيب فى أمر آخرته، وإذا أراد به غير ذلك ترك القلب بما فيه. (خصال، باب اربع، ص 240).
نيز: حج، 46: «أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِها أَوْ آذانٌ يَسْمَعُونَ بِها فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ»؛
نيز من لا يحضره الفقيه، شيخ صدوق، ج 1، ص 379: «أبو جعفر، عليهالسلام: «إنما الأعمى أعمى القلب فإنها لا تعمى الابصار ولكن تعمى القلوب التى فى الصدور».
(2). اسراء: 72.
