صبر از ديدگاه اسلام، ص: 66

واقعيتی كه هميشه مورد توجه بسياری از انسان ها بوده، گنج است. گنج به مجموعه ای فراوان از ثروت اطلاق می شود كه گاهی اين در خرابه ها يافت می شود و علتش اين بوده كه اين خرابه ها قبلًا شهر و يا كشور بوده و محل خزانه های حكومت های آن كشورهای آباد بود و يا دفينه هايی بود كه ثروتمندان برای خود فراهم كرده بودند و بر اثر حادثه ها، زلزله ها و طوفان ها، آن مناطق آباد خراب شد و چون گاهی- به خصوص كشاورزان- در بيابان های به جا مانده از آن شهرها و كشورهای آباد، در حال زير و رو كردن زمين هستند، به اين دفينه ها و گنج ها برمی خورند.

اين برای انسان در طول تاريخ واقعيتی شده بود كه در خرابه ها، بيابان ها و مناطق ويران گاهی گنج وجود دارد و گاهی به دنبال به دست آوردن گنج، واقعا رنج ها را تحمل می كردند.

نابرده رنج گنج ميسر نمی شود

مزد آن گرفت جان برادر كه كار كرد «1» كسانی كه به دنبال گنج بودند، يا گنج را می يافتند، يا در مسير پيدا كردن گنج، اگر گنجی پيدا نمی كردند، به منافع ديگری كمتر از گنج می رسيدند. فرهنگ الهی اين گنج را در دو بخش بيان كرده است؛ نخست در بخش مادّی كه در رساله های عمليه نيز فقهای بزرگ شيعه نوشته اند: گنج ثروتی است كه ناگهان از خرابه ای، كويری و بيابانی به دست می آيد و اگر شيعه، گنجی را به دست آورد، طبق سوره مباركه انفال، خمس آن گنج بر او واجب است:

«وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مّن شَیْ ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ »

آيه شريفه ندارد «من الجهاد» كه بعضی ها آيات قبل و بعد از اين آيه را دريافت

نكرده، در مسأله دچار اشتباه شده اند و می گويند: خمس فقط به غنايم جنگی تعلق

______________________________
(1)- سعدی شيرازی.