صبر از ديدگاه اسلام، ص: 4
وصلّ علی محمد و آله الطاهرين.
خداوند در قرآن، نزديك به يكصد و سه مرتبه در موارد گوناگون صبر را به عنوان مسأله ای واجب و لازم در زندگی انسان مطرح كرده است.
در لغت عرب، كلمه صبر به معنای «خود نگاه داشتن» يا است. خود نگاه داشتن در حريم دين پروردگار، برای اين است كه انسان دچار خسارت، زيان و ضرر در دنيا و آخرت نشود. باقی ماندن در حريم الهی بايد آزادانه و به اختيار خود انسان باشد. در اين صورت است كه انسان از زيان ها و خسارت ها در امان می ماند؛ زيرا هجوم خسارت ها و زيان ها در فضای بيرون از حريم حق صورت می گيرد.
انسان در حريم حق، در سايه قدرت، لطف، نظر، محبت و رحمت خدا است، پس دچار زيان و ضرر نمی شود، چون هيچ خطری توان ورود به حريم حق را ندارد. اين حريم، الی الابد مصون و محفوظ از هر خطر و خسارتی است.
از آنجا كه صبر به معنای حفظ خود در حريم حق است، روايات و معارف الهی، بعد از آيات قرآن كريم، از روزه ماه مبارك رمضان به صبر تعبير كرده اند. چرا؟ علت آن واضح است، چون حالات روزه، در حقيقت خودداری از بسياری از حلال های خدا به امر پروردگار است.
خودداری از حلال ها از ارزش بسيار بالايی برخوردار است؛ زيرا طبيعت بدن اقتضا دارد كه بخورد، بياشامد و راه شهوات حلال بر او باز باشد و در مواقع مختلفی در آب فرو رود و از آن استفاده نمايد، ولی پروردگار عالم از بندگان مؤمن خويش خواسته است كه در ماه مبارك رمضان از اين حلال ها خودداری كنند. اين خودداری، صبر است.
همچنين از بندگان خود خواسته است كه در كنار خودداری از اين حلال ها، هميشه، هر لحظه و همه جا از حرام ها نيز خودداری كنند. چون در ماه مبارك رمضان، از جانب پروردگار، توان انسان برای خودداری از حرام ها زياد می شود و اين صبر، بسيار مهمّ است. به همين خاطر از روزه تعبير به «صبر» شده است، لذا در سوره مباركه بقره پروردگار می فرمايد:
