صبر از ديدگاه اسلام، ص: 9

را ضايع كنند، بلكه يا در حال درس گرفتن هستند، يا در حال درس دادن. حتی كسانی كه انسان های معمولی هستند، در حد ظرفيت خود، در حال درس گرفتن و درس دادن هستند.

يكی از پرقيمت ترين شعرهای سعدی، اين شعر است كه در كتاب «گلستان» آمده است: مقامات مردی ز مردی شنو

نه از سعدی، از سهروردی شنومرا شيخ دانای مرشد شهاب

دو اندرز فرمود بر روی آبيكی آن كه در نفس خودبين مباش

يكی آن كه بر خلق بدبين مباش «1» شانه های خود را بالا نيانداز! منيّت نداشته باش! تو فقير و نيازمند آفريده شده ای. خداوند متعال شاهد تو است. برای زندگی به خيلی چيزها نياز داری؛ گدای هوا، آب، برف، باران، آب دريا، زمين و آسمان هستی. از زمانی كه در رحم مادر بودی، اين گدايی شروع شد و وقتی كه وارد قيامت می شويم، گدای شفاعت و بهشت هستيم، پس گدا بايد سر خود را پايين بياندازد.

انسان نسبت به همه بايد حسن ظنّ داشته باشد و همه را خوب و پاك بداند، مگر اين كه گناهی از آنها ثابت شود، كه بعد از ثابت شدن گناه نيز در درون خود بگويد: اين شخص خطاكار اهل نماز و روزه است، حتما توبه كرده يا می كند و خدا او را می بخشد، پس چرا من بخشش نداشته باشم و آبروی او را در بين مردم ببرم؟

بدبينی انوشيروان به بوذرجمهر

انوشيروان «2» به بوذرجمهر «3» كه مردی عالم و بزرگوار بود، بدبين شد. به

______________________________
(1)- سعدی شيرازی.

(2)- خسرو اول كه در تاريخ به لقب انوشروان معروف است او عادت و آيين و شمايل نيكوئی داشت، دوران او درخشانترين دوره عهد ساسانی است چون عدل و داد در آن دوره بهتر شد و فرقه ی مزدكی سركوب شدند و در داخل صلح برقرار شد. در روايات شرقی خسرو اول نمونه دادگستری و جوانمردی ورحمت است و مولفان عرب و ايرانی حكايات بسياری در وصف جد و جهد او برای حفظ عدالت نقل كرده اند. لغت نامه دهخدا: 6/ 464، كلمه «انوشيروان»

(3)- بزرگمهر كه معرب آن بزرجمهر است، حكيم بزرگواری است كه سالها وزارت انوشيروان ساسانی را بر عهده داشت و بحكمت وتدبير مشهور بود. داستانهای زيادی در خردمندی وی گفته اند: از جمله می گويند: وقتی پادشاه هند شطرنج را نزد پادشاه ايران فرستاد او توانست رموز آن را كشف كند و در برابر آن بازی نرد را كشف كرد رساله پند نامه بزرگمهر پسر بختگان به او منسوب است. (لغت نامه دهخدا: 8/ 1036، كلمه «بزرگمهر»)