صبر از ديدگاه اسلام، ص: 315

قرآن مجيد درآيات متعددی صريحاً می فرمايد: انسان در معرض انواع آزمايش ها است و از برخورد به انواع ابتلائات هم چاره ای ندارد؛ زيرا آزمايش ها چيزی نيست كه با صدقه يا دعا قابل رفع باشد.

اميرالمؤمنين علی عليه السلام می فرمايد:

از دعاهايی كه در پيشگاه حضرت حق مستجاب نمی شود اين است كه انسان از خدا بخواهد كه او را آزمايش نكند، اما اگر از پروردگار بزرگ عالم تقاضا كند كه وسائل سرفرازی و قبول شدن در آزمايش ها را برای او فراهم بياورد اين دعا مستجاب خواهد شد. «1» آزمايش های حضرت حق چهره های گوناگونی دارد. اگر به آيات قرآن دقت كنيم می بينيم، خداوند متعال تمام موارد آزمايش را بيان فرموده يعنی قبل از اينكه انسان به اولين آزمايش برخورد بكند قرآن به او آگاهی می دهد كه تو در مسير ابتلا قرارداری بيدار باش، اين آزمايش ها برای خاطر ظهور استعدادهای خدايی از وجود توست.

در حقيقت تمام آزمايش های الهی برای وجود انسان به منزله زمين برای وجود دانه نباتی است. اگر دانه در زمين مناسب قرار نگيرد بروز استعداد از اين دانه محال است، اما اگر در زمين خوب قرار بگيرد همه قدرت های بالقوه الهی را از وجود خودش تبديل به قدرت های بالفعل می كند و اين مسأله نشان دهنده كمال علاقه پروردگار به بندگانش است، نشانه كمال عشق پروردگار به عبادش است، به خصوص اگر بندگان حضرت حق اتصال به ايمان و باور و يقين هم داشته باشند.

چون بنده طاقت و قدرتش را مصرف تكاليف الهيه كرده و خود را به حضرت حق از طريق اجرای تكليف نزديك كرده، پس نشان می دهد كه توان و تاب و

قدرتش بيشتر است. پس بايد به او بيشتر عنايت شود و بايد عشق خدا، گسترده تر به بنده اش برسد و اين عشق و علاقه و محبت حضرت حق بيشتر از طريق همين

______________________________
(1)- در تاييد فرمايش حضرت راجع به امتحان خداوند در قرآن می فرمايد:

محمد 31: 47؛ «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتّی نَعْلَمَ الْمُجاهِدينَ مِنْكُمْ وَ الصّابِرينَ وَ نَبْلُوَا أَخْبارَكُمْ»