نسيم رحمت، ص: 185

گندم نيز كاری ناصواب و نادرست است.

خداوند فرمود: موسی! اين دانش را از كجا آموخته، و نور اين شمع را ز كجا افروخته ای؟

و موسی با جهانی ادب و وقار گفت: اين تميز و دانش را از تو يافتم و آموختم!

خداوند فرمود: چگونه سزاوار است كه من اين تميز و آگاهی را به تو داده باشم، اما خود از آن محروم بوده و يا آن را به كار نبندم!

و سپس افزود: در اندرون خلايق، ارواح پاك و آلوده بهم آميخته اند، و به ديگر سخن، صدف های وجود آدميان در يك مرتبه نبوده و نيستند، چرا كه پاره ای از دُر و مرواريد آكنده، و برخی نيز تهی و پوچ بوده و محتوايی ندارند، پس ضرور و لازم می نمايد كه آن ها را از هم تفكيك و دور ساخته، همچنانكه تو كاه را از گندم جدا و دور ساختی.

يك حقيقت

از اين حكايت كه دانای روم آن را به زيبايی تمام به نظم كشيده ای، همچنان كه از روايات نيز می آيد، اين حقيقت را بيش از هر چيز ديگر در ذهن تداعی می كند كه انسان چيزی همانند دانه است.

و دانه نيز دانه ها را پديد می آورد.

همچنانكه از دانه گندم دانه های گندم پديدار می شود.

عمل

و دانه هايی كه از وجود انسان ظهور كرده و پديد می آيد دانه های عمل است.

هر عمل كه از انسان سرزده و تحقق می يابد تو گويی دانه ای است كه در مزرعه دنيا پاشيده و كاشته می شود.

پس اگر انسان می بيند، در حقيقت، هر ديدن او يك دانه است كه می كارد، و همينگونه است آنچه می شنود، و يا می گويد، و لاجرم روزی درو خواهد كرد.

از اين رو می توان گفت: انسان يك مجمع كشاورزی، و با يك مجموعه ای از كشاورزان است.

پيوسته در كاشتن

تفاوت دانه های عمل و دانه های ديگر همچون گندم در اين است، كه دانه های گندم در همه وقت كاشت نمی شوند اما دانه های عمل محدود به زمان نبوده، و هميشه و هر كجا می توان كاشت.

از اين رو هر كجا سخنی بگوييم و يا بشنويم در حقيقت دانه های خود را كاشته ايم.

محصول

ديگر اينكه در فصل كاشت اگر چه دانه های بسياری كاشته می شوند، اما تمامی آنها بر نيامده و سبز نمی شوند، حال آنكه دانه های عمل هر چه باشند روزی

______________________________
(1) مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بيت 3023.

(2) مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بيت 3026 تا 3028.