نسيم رحمت، ص: 190

پاره ای از مفسران گفته اند: اين آيه سخنی طعن آميز و از سر استهزا می باشند، كه در حقيقت بازتاب همان استهزايی است كه در دنيا از سوی ايشان نسبت به مؤمنان صورت می گرفت.

بنابراين، در قيامت، كسی از محصول نيك و پاك ديگران طرقی نمی بندد، همچنانكه بدی و آلودگی هيچكس به پای ديگری نوشته نمی شود، و اين نيز خود حقيقتی ديگر است كه قرآن كريم به آن اشارت دارد.

«وَلا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلَّا عَلَيْها وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری » «1»

هركس تنهاكيفر كارخويش رامی بيند، و كسی بارگناه ديگری را بردوش نمی كشد.

و اين آيه نشان می دهد كه هر كسی هرچه می كند مانند سايه ای به دنبال خود خواهد داشت، و هرگز از وی به ديگری تجاوز نمی كند، و اين مفاد كريمه:

«كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهينَةٌ» «2» است، كه می فرمايد: هر كسی در گروگان عملی است كه از وی صادر شده است.

درختان بهشت

دانه های گندم در صورت كاشت يكبار برداشت می شوند اما دانه های عمل يكبار كشت شده اما برای هميشه به بار و ثمر می نشينند، همچنانكه در وصف درختان بهشت كه پديد آمده از اعمال آدمی است آمده است:

«تُؤْتي أُكُلَها كُلَّ حينٍ» «3»

و نهايت درجه بركت يك درخت اين است كه در تمام دوران سال و تا ابد، در هر لحظه ميوه دار بوده و با ثمر باشد.

و درختان بهشت البته اينگونه اند به گونه ای كه هر زمان كه دست به سوی شاخه های آنها دراز كنند محروم باز نمی گردند.

______________________________
(1) انعام/ 164.

(2) مدثر/ 38.

(3) ابراهيم/ 28.