نسيم رحمت، ص: 352

«مَنْ ساءَ ظنُّهُ تَامَّلَ» «1»

كسی كه بدگمان باشد در كارها درنگ می كند.

و ديگر آنكه بدخيالی در پی دارد؛

«مَنْ ساءَ ظَنُّهُ ساءَ وَهْمُهُ» «2»

كسی كه بدگمان باشد بدخيال نيز خواهد بود.

و ديگر آنكه دوستان خويش را هر يك به گونه ای از خود می رماند؛

«مَنْ غَلَبَ عَلَيه سُوءُ الظَّنِّ لَمْ يَتْرُك بَيْنَه وبَيْنَ خَليل صُلْحاً» «3»

كسی كه بدگمانی بر او غالب شود، صلح و سازشی ميان او و دوستان وی بر جای نمی ماند.

و ديگر آنكه چنين كسی گاه به كسی بدگمان می شود كه خيانتی را روا نكرده است، و از ديگر سوی نسبت به كسی كه بر وی خيانتی كرده است خوش گمان و خوش بين خواهد شد.

«مَنْ ساء ظَنَّهُ بِمَنْ لايَخُون حُسُنَ ظَنُّهُ بِما لايَكُون» «4»

با اينهمه، پادشاه از اصرار خويش دست نكشيد و از غلام خواست كه به هر صورتی كه هست از معايب دوست خود بگويد.

و راستی كه چه بد و نامباركه است كه آدمی در پی افشای معايب ديگران باشد، و اين خود از زشت ترين عيوب و نيز بدترين گناهان و معاصی است.

«تَتَبُّعُ العُيُوب مِنْ اقْبَحِ العُيوبِ وَشَرِّ السَّيئات» «5»

و در خبر آمده است كه چنين مردمی كه در پی درك عيوب و معايب ديگران هستند از خود برانيد.

______________________________
(1) غرر الحكم ودرر الكلم، آمدی 5/ 136.

(2) غرر الحكم ودرر الكلم، آمدی 5/ 117.

(3) غرر الحكم ودرر الكلم، آمدی 5/ 406.

(4) غرر الحكم ودرر الكلم، آمدی 5/ 371.

(5) جستجو و تفحص در عيب های ديگران زشت ترين عيب ها و بدترين گناهان است. غرر الحكم ودرر الكلم، آمُدی، 3/ 318.