صبر از ديدگاه اسلام، ص: 200

جنگ نهروان را بپا كردند. آتش نهروان خاموش نشده بود كه در محراب عبادت فرقش را شكافتند، آن وقت بود كه صدا زد:

«فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَهِ» «1»

به خدای كعبه راحت شدم.

صبر اولين و آخرين مظلوم عالم

آيا مظلوم تر از او كسی هست؟ هم در دنيا و هم بعد از مرگش مظلوم بود. بيش از صد سال ائمه عليهم السلام حاضر نشدند كه قبرش را حتی به نزديكان خود نشان بدهند.

چون خوارج به دنبال قبر می گشتند كه جنازه را درآورند و آتش بزنند. با هيچ پيغمبر و امامی اين گونه معامله نشد.

در اين شصت و سه سال، ارزش های به دست آورده شده را در اوج تلخی ها و ناگواری ها، با كمربند صبر نگهداشت. صبر از او خجالت می كشيد و از تو شرم و حيا دارد.

چقدر برای او ايجاد مضيقه كردند، شب مرگ، چقدر خوشحال بود. چقدر شاد بود كه ديگر می خواهد برود. هيچ حاكمی در عالم منبر نرفت كه اشك بريزد و به پروردگار بگويد: خدايا! اين مردم قلبم را مانند نمك در آب آب كردند. خدايا! داد مرا از اين مردم بگير.

حاكمان وقتی ببينند كه پايه صندلی و مقام آنها می خواهد بلرزد، دستور سركوب مردم را می دهند، ولی علی عليه السلام اين گونه نبود، فقط به خدا گفت: مرا

ببر. «2»

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 41/ 2، باب 99، حديث 4.

(2)- نهج البلاغه: خطبه 69؛ «فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا ذَا لَقِيتُ مِنْ أُمَّتِكَ مِنَ الْأَوَدِ وَ اللَّدَدِ فَقَالَ ادْعُ عَلَيْهِمْ فَقُلْتُ أَبْدَلَنِی اللَّهُ بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ بِی شَرّاً لَهُمْ مِنِّی.»