عقل: كليد گنج سعادت، ص: 93

بسم اللّه الرحمن الرحيم. الحمد اللّه رب العالمين و صلّی اللّه علی جميع الأنبياء و المرسلين و صلّ علی محمّد و آله الطاهرين.

امام صادق، عليه السلام، ساختمان عقل را، كه از بزرگ ترين نعمت های حضرت حق به انسان است، مركب از چهار حقيقت می دانند: علم و نور و قدرت و مشيّت. تركيب اين چهار حقيقت، در وجود انسان، عنصر عقل را تشكيل می دهند و اين وجه تمايز عقل از ساير اعضای بدن است، زيرا هيچ عضوی در بدن انسان چنين تركيباتی ندارد. البته، ممكن است بعضی از اين چهار حقيقت در غير عقل نيز به كار رفته باشند، ولی در هيچ ناحيه ای از نواحی وجود، به جز عقل، اين چهار حقيقت به صورت جمع وجود ندارند. در گفتار پيشين، به اختصار درباره مشيت و قدرت و معرفت مباحثی طرح گرديد. در اين گفتار، به موضوع نور و مفهوم آن، كه در حقيقت عقل به كار رفته است، می پردازيم. برای تبيين بهتر موضوع، به سبب اهميت و عظمتی كه اين مساله دارد، چاره ای نيست جز اين كه به سراغ كتاب خدا برويم و سيری كوتاه در آيات قرآن كريم داشته باشيم.